سنجش حساسیت شهرآوردها و دیدارهای کلاسیک فوتبال اروپا
شهرآورد ۱۰۵ ایران با برتری سرخ‌های پایتخت به پایان رسید. به این بهانه دنبال گردآوری مهم‌ترین و از چشم‌انداز اهمیت، مرگ‌بارترین شهرآوردها و بازی‌های کلاسیک لیگ‌های اروپا هستیم. همه ما به دلیل زندگی در ایران، از اندازه حیثیتی بودن شهرآورد تهران میان تیم‌های تاج و پرسپولیس آگاهیم. ولی تا چه اندازه اهمیت واقعی دیدارهای حیثیتی لیگ‌های اروپایی برایمان ملموس است؟ اگر از بیشتر ما درباره مهم‌ترین شهرآوردهای اروپا پرسیده شود، ناخودآگاه یاد دیدارهای ال‌کلاسیکوی اسپانیا، منچستریونایتد و لیورپول، میلان و اینتر و دیدارهایی از این دست می‌افتیم. ولی در کمال شگفتی دیدارهای یاد شده درواقع در صدر سیاهه حیثیتی‌ترین شهرآوردهای اروپا نیستند! در اینجا برآنیم سنجشی نسبی میان شهرآوردهای اروپایی کم‌تر شناخته شده داشته باشیم.
پیش از هرچیز خاطره‌ای از زبان رودی فولر، استوره فوتبال آلمان که پیشینه بازی در لیگ ایتالیا و تیم رُم را داشته است، هنگامی که از او درباره تفاوت دربی‌ها در آلمان و دربی دلاکاپیتاله شهر رُم پرسیده شده بود، مرور می‌کنیم. وی پاسخ داد هنگامی که لورکوزن از کُلن می‌بازد، کام بازیکنان و هواداران تلخ می‌شود و همه راهی خانه می شوند و از فردا همه چیز روال عادی خود را پی می‌گیرد. ولی اگر در شهرآورد رُم شکست بخورید، تمرین روز بعد در حضور پلیس و زیر تدابیر شدید امنیتی برگزار می‌شود. در رُم بود که معنای واقعی شهرآور را با تمام وجود پی بردم.
سه فاکتور پایه‌ای شناخته شدن جهانی (Global Recognition)، اهمیت فرهنگی (Cultural Significance) و پوشش بازی‌ها (Media Coverage)، در کنار پیشینه دیدارها (History)، میزان حساسیت شهرآوردها و بازی‌های کلاسیک را تعیین می‌کند. در واقع به دلیل اثر نایکنواخت این ۳ عامل بر لیگ‌های اروپایی، مهم‌ترین شهرآوردها حتی برای بیشتر فوتبال‌دوستان ناشناخته است.
دیدار دو تیم ریشه‌دار سلتیک و رنجرز (Old Firm)، حیثیتی‌ترین شهرآورد اروپایی در میان هواداران است. نخستین رویایی این دو تیم در سال ۱۸۸۸ رخ داد که این دیدار را در میان قدیمی‌ترین شهرآوردها قرار می‌دهد. چه عاملی خانه‌مان‌سوزتر و جداکننده‌تر از مذهب برای دشمنی میان انسان‌ها سراغ دارید؟ ولی ریشه‌های دشمنی کهنه میان هواداران شامل تفاوت نژادی هم می‌شود. هواداران سلتیک، از نوادگان مهاجران ایرلندی کاتولیکی هستند که سال‌ها پیش به اسکاتلند آمدند و در آنجا ماندگار شدند. هواداران پروتستان رنجرز نه تنها آن‌ها را به چشم دینداران خشک و منحرف، بلکه به چشم مهاجمان به سرزمینشان می‌بینند. در سفت‌وسخت بودن این دیدار همین بس که در توافقی نانوشته تیم رنجرز از به کارگیری بازیکنان کاتولیک خودداری می‌کند.
یکی از بازی‌های بی‌اندازه حیثیتی ولی ناشناخته اروپا، نبرد حساس بالکان میان دو تیم بزرگ پایتخت یعنی ستاره سرخ و پارتیزان موسوم به Eternal derby، یا شهرآور جاویدان است. هر دو تیم پس از جنگ جهانی دوم در یوگسلاوی پیشین بنیان گذاشته شدند. در حالی که ستاره سرخ با حزب جوانان ضد فاشیست پیوند داشت، پارتیزان‌ها به حزب خلق یوگسلاو تعلق خاطر داشتند که از همان آغاز سرچشمه اختلاف و بیزاری شد. هر دو تیم از هوادارهای پرشوری برخوردار است که در شهر‌آورها جو ورزشگاه را پرهیجان می‌کنند.
بیشتر فوتبال‌دوستان بزرگ‌ترین بازی بوندس‌لیگا را نبرد میان بایرن و دورتموند (Der Klassiker) می‌داندد. ولی از چشم‌انداز اهمیت، هیچ بازی در آلمان به حساسیت نبرد آبی‌های سلطنتی شهر گلزن‌کیرشن (Königsblauen) در برابر زرد و سیاه‌پوشان دورتموند موسوم به شهرآورد Revierderby نمی‌رسد. ریشه این دشمنی به این برمی‌گردد که هواداران ۲ تیم، هریک تنها خود را مایه بزرگی ناحیه زندگی یعنی منطقه Ruhr می‌بیند. اندازه بیزاری هوادارن دو تیم به حدی است که برخی از هواداران، حتی نام رقیب را به زبان نمی‌آوردند و آن‌را با گزاره‌های تا اندازه‌ای تحقیرآمیز جایگزین می‌کنند. هواداران شالکه دورتموندی‌ها را Lüdenscheid-Nord خطاب می‌کنند و دورتموندی‌ها با Herne-West تلافی می‌کنند.
در پایان، خیلی کوتاه سیاهه‌ای از مهم‌ترین شهرآوردها و دیدارهای کلاسیک اروپا را مرور می‌کنیم.
رئال مادرید - بارسلونا
منچستر یونایتد - لیورپول
لاتزیو - رُم
یوونتوس - اینتر
اینتر - میلان
المپیاکوس - پاناتینایکوس
پورتو - بنفیکا
گالاتاسرای - فنرباغچه
آرسنال - تاتنهام
منچستر یونایتد - منچستر سیتی
بارسلونا - اسپانیول
رئال مادرید - اتلتیکو مادرید
آژاکس - فاینورد
