از جادوگر سفید تا فتانه شهر؛ شرورترین زنان در ادبیات

بیایید قبول کنیم، جهان ما از یک دو قطبی عظیم تشکیل شده است؛ خیر و شر. تمام جهان هستی حول این دو موضوع می‌چرخد و از آنجا که کتاب‌ها بر اساس مطالعه جهان اطراف نوشته می‌شوند عجیب نیست که بدانید در تمام کتاب‌های دنیا این دو قطبی خیر و شر، خوبی و بدی و زشتی و زیبایی وجود دارد. در مقابل نقش‌ اصلی هر کتاب که نماینده خیر است، شرورانی وجود دارند که نماینده شر و بدی هستند. خباثت، حسادت، طمع، دروغگویی و خلافکاری تعداد کمی از ویژگی‌های این افراد به شمار می‌روند. وجود چنین شخصیت‌هایی لازمه پیشبرد داستان است چون بدون این افراد و تنشی که به وجود می‌آورند، اصلا اتفاقی رخ نمی‌دهد که قرار باشد از روی آن داستانی نوشت. از سوی دیگر زنان در ادبیات همواره نماد معصومیت بوده‌اند؛ اما در این جهان پهناور نویسنده‌هایی وجود دارند که این قاعده را زیر پا بگذارند و شخصیت شرور اصلی خود را یک زن انتخاب کنند. در فهرست زیر به معرفی تعدادی از این شخصیت‌های شرور زن می‌پردازیم.

 

لیدی مکبث / Lady Macbeth

زنی که می‌خواست ملکه باشد

کتاب: مکبث

نویسنده: شکسپیر

مَکبِـث نمایشنامه‌ای در ژانر تراژیک اثر ویلیام شکسپیر است. این نمایشنامه کوتاه‌ترین اثر او نیز به حساب می‌آید که در جهان ادبیات بسیار محبوب است. داستان این نمایشنامه بر اساس وقایع تاریخی اسکاتلند است؛ اما با ایجاد برخی تغییرات در جزییات به وسیله شکسپیر همراه بوده است. داستان به ماجرای آسیب جسمی و آثار منفی روحی-روانی جاه‌طلبی سیاسی و کسانی که به‌دنبال نفس قدرت هستند را به بهترین شکل نمایش‌پردازی و دراماتیزه کرده‌است.

این تراژدی شرح زندگی پرحادثهٔ سرداری دلیر و لایق به‌نامِ مکبث است. دانکن، پادشاه مهربان اسکاتلند، او را از میان هواخواهان خود انتخاب می‌کند و به وی لقب و جایگاه می‌دهد؛ اما مکبث براثرِ اغوای لیدی مکبث (زن جاه‌طلب خویش) در شبی که پادشاه مهمان اوست او را در خواب به قتل می‌رساند و با این قتل جهنمی برای خویش به وجود می‌آورد. مکبث از آن پس گرفتار عذاب وجدان می‌شود، به شکلی که از هر صدایی و از هر در زدنی می‌ترسد.

بانو مکبث حضور بسیار پررنگی در این نمایشنامه دارد، به ویژه در دو پرده اول. هرچند در پی قتل پادشاه دانکن، نقش او در طرح نمایش کم می‌شود. او شخصیتی است که جاه طلبی‌اش در کسب مقام ملکه، وادارش می‌کند تا دیگری را اغوا به قتل کند. مرگ او در پایان داستان که نوعی خودکشی است کسی از دلسوزی در خواننده ایجاد نمی‌کند. پس از گذشت قرن‌ها، هنوز شخصیت‌های اصلی موجود در این نمایشنامه، نظیر مکبث و بانو مکبث، جذاب و درعین‌حال دستمایهٔ ساخت آثار اقتباسی سینمایی و تلویزیونی،  تئاتر، اپرا و اقتباس ادبی به‌شکل رمان و کتاب کمیک بوده‌است.

 

جادوگر سفید / White Witch

ملکه‌ای که جهان را برای خود می‌خواست

کتاب: سرگذشت نارنیا

نویسنده: سی اس لوئیس

جادوگر سفید که نام اصلی‌اش جادیس است شرور اصلی در دو داستان «خواهرزاده جادوگر و شیر، کمد و جادوگر» از مجموعه نارنیا است. به این دلیل که در داستان شیر، کمد و جادوگر نارنیا را صدها سال در زمستانی فرو برده بود به او جادوگر سفید می‌گفتند. او در کتاب «خواهرزاده جادوگر» به عنوان ملکهٔ چارن، معرفی شده‌ است. او آخرین نفر از خانواده‌ای از پادشاهان و ملکه‌ها است که در آغاز انسان‌های خوبی بودند اما در طی چند نسل پلیدی در آن‌ها رشد یافت و تمام جهان چارن را فتح کردند. جادیس، جادوگر قدرتمند، یک جنگ خونین را علیه خواهرش آغاز کرد. در لحظهٔ شکست، جادیس تصمیم به تسلیم شدن نگرفت، اما به جای آن نفرینی را بر زبان آورد که تمام حیات بر روی چارن به جز خود او را نابود ساخت. او سپس یک طلسم خواب بر خودش افسون کرد، و به انتظار نشست تا کسی او را از چارن نجات دهد. همچنین شخصیت او در کتاب «شیر، کمد و جادوگر» نیز حضور دارد. ۱۰۰۰ سال نارنیایی پس از حوادث کتاب قبلی جادیس قدرت نارنیا را غصب کرده و از آن به بعد به عنوان جادوگر سفید شناخته می‌شود.

 

استلا / Estella

دختری که اسباب عقده گشایی شد

کتاب: آرزوهای بزرگ

نویسنده: چارلز دیکنز

آرزوهای بزرگ داستانی در سبک زندگی‌نامه‌ای از چارلز دیکنز است. داستان آن در مورد یتیمی است که ماجرا‌های زندگی خود را از هفت تا سی و چند سالگی بازگو می‌کند. در سوی دیگر ماجرا مانند قهرمان داستان، استلا نیز به عنوان یک یتیم بزرگ می‌شود؛ اما با این تفاوت که پیپ توسط خواهر و شوهرش بزرگ شد و در نهایت آهنگر شد و در آن سو استلا توسط خانم هاویشام ثروتمند و عجیب به فرزندخواندگی گرفته شد و در ناز و نعمت بزرگ شد تا در نهایت به یک فتانه تبدیل شود. استلا در رمان «آرزوهای بزرگ» شخصیتی مغرور و گستاخ، اما زیباروی است. دختری زیبا که خانم هاویشام او را به فرزندی پذیرفته تا به او یاد دهد چگونه مردان را به بازی بگیرد. در پایان معلوم می‌شود که خانم هاویشام در جوانی و در روز عروسی توسط داماد رها می‌شود و این عقده در دلش باقی می‌ماند و از راه استلا می‌خواهد تا جایی که می‌تواند از مردان انتقام خود را بگیرد.

 

ابیگل / Abigail

شرور شهر شروران

کتاب: ساحره سوزان

نویسنده: آرتور میلر

نمایش‌نامه ی ساحره‌ی سوزان، در باب عقاید و نحوه‌ی زندگی ساکنان متعصب و خرافاتی فرقه‌ی پوریتان، می‌باشد که در شهری از ماساچوست، روزگار می‌گذرانند. شهری با قدمت چهل ساله که توسط پیروان همین فرقه، بنا گردیده و در آن، از هیچ گونه تفریحات و سرگرمی هایی از جمله تئاتر، سینما، جشن کریسمس و … خبری نیست و مردمانش موظف هستند که تعطیلات خود را فقط صرف دعا و نیایش با خداوند کنند. در همین راستا، عده ای ماموریت دارند که در سطح شهر گشت زده و افرادی را که اوقات شان را به بطالت و بدون پرداختن به مناجات سپری می نمایند، شناسایی کرده و آن ها به اداره کنندگان شهر، معرفی نمایند تا پس از پیگیری و بررسی وضعیت شان، در صورتی که دلیل قانع کننده ای برای عمل خود نداشته باشند، مجازات شده و مایه ی عبرت دیگران شوند. در این دیکتاتوری مذهبی، سخت‌ترین مجازات برای زنانی است که به سوی جادوگری کشانده می‌شوند. در این میان یک دختر جوان الیزابت پروتور را به جادوگری متهم می کند، رهبران کلیسای خود مختار و اهالی شهر اصرار دارند که الیزابت محاکمه شود. دادستان‌های بی‌رحم و همسایه‌های مشتاق به شهادت دروغین بر شدت این جرم می‌افزاید. در نگاه کلی در یک شهر که از خرافات، سنگدلی و تعصب، بسیار سخت است که یک فرد را از دیگری شرورتر دانست و این دقیقا اتفاقی است که برای ابیگل افتاده او در شهری که از شروران پر شده از همه شرور‌ر است.

 

بکی شارپ / Becky Sharp

او می‌خواست از فقر فرار کند

کتاب: بازار خود فروشی

نویسنده: ویلیام تکری

بازار خودفروشی سرگذشت یک دورهٔ بیست ساله را در فضایی واقعی و با شخصیت‌هایی غیر واقعی در برمی‌گیرد. در شرایطی که طبقهٔ ثروتمند به‌نوعی حاکمیت جامعه را در دست گرفته است. حکایت زندگیِ خانواده‌های اشرافی در برابر خانواده‌های فقیر انگلیسی است. محوریت داستان دو‌ شخصیت به نام‌های آملیا و بکی، دو دختر از طبقهٔ متموّل و تهی‌دست هستند که درگیر ماجراهای زیادی می‌شوند. آملیا، دختر رئوف و‌ خوش‌قلب داستان است که بارها اسیر بدجنسی‌های بکی و همسر خیانتکارش می‌شود. کتاب بازار خودفروشی، یکی از شرورترین و در عین حال جذاب‌ترین شخصیت های زن در تمامی دنیای ادبیات را به مخاطبین معرفی می‌کند. زنی زیبا و باهوش به نام بکی شارپ، تنها یکی از شخصیت های حیرت آور این رمان کلاسیک از ویلیام تکری است؛ رمانی که با طنزی استادانه، نگاهی تیزبینانه به زندگی و اخلاقیات قشر بالای جامعه‌ی لندن در آغاز قرن نوزدهم دارد. بکی که همیشه به خاطر فقیر بودن تحقیر شده است، باید از تمام هوش و زیبایی خود استفاده کند تا از سرنوشت کسل کننده اش به عنوان معلمی خصوصی بگریزد. بکی افسون گر، از سالن های رقص لندن گرفته تا جنگ واترلو، از اغواگری های خود در برابر مجموعه ی گوناگونی از شخصیت هایی به یاد ماندنی چون کارفرمای شهوت پرستش، آقای پیت و همچنین خواهر ثروتمند و پسر جذاب این شخصیت، استفاده می کند.