زبان لُری و گویش‌های آن | نقشه پراکندگی در ایران
زبان لُری یک زبان ایرانی جنوب غربی است که توسط مردم لر ساکن و کوچ‌نشین در منطقه بزرگی در غرب و جنوب ایران شامل استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و همچنین جنوب ایلام، جنوب همدان، نیمه شرقی استان خوزستان، شمال غرب فارس، شمال غرب بوشهر و جنوب غرب اصفهان گویش میشود. این زبان در کنار فارسی به شاخه جنوبی زبان‌های ایرانی غربی تعلق دارند. در جدیدترین تقسیم بندی زبان لری به دسته گویشی تقیم میشود:
| گویش‌های لُری شمالی (مینجایی). |
https://ts15.tarafdari.com/users/user844043/status/10531465396879552907.jpg" width="800" />
لُری شمالی نام شاخه ای از زبان لری است. فهرست لینگوییست زبان لری را به سه دسته شمالی، بختیاری و جنوبی دسته‌بندی کرده‌است. گویش‌های زبان لری با تفاوت‌های کم و بیش از هم سخن گفته می‌شوند، گویش لری شمالی به زبان کردی جنوبی هم نزدیک است. گویش‌های لری شمالی عبارتند از:
▪︎خرم‌آبادی ▪︎چگنی ▪︎بروجردی ▪︎ملایری ▪︎سیلاخوری ▪︎گاپله‌ای ▪︎بالاگریوه‌ای ▪︎تویسرکانی ▪︎ملکی
| گویش‌های لُری بختیاری |
https://ts15.tarafdari.com/users/user844043/status/20230908_110628.jpg" width="800" />
گویش بختیاری یکی از گویش‌های زبان لری و زبان‌های جنوب غربی ایران است که توسط مردم بختیاری به کار برده میشود. این گویش، ۸۶ درصد با لری جنوبی و ۷۸ درصد با لری خرم‌آبادی شباهت دارد. دانشنامه ایرانیکا گویش بختیاری و زیرشاخه‌های آن را به همراه گویش‌های بویراحمدی، کهگیلویه ای و ممسنی دارای اشتراکات زیاد لغوی، مورفولوژی و ویژگی‌های واج‌شناسی دانسته و مجموعهٔ این گویش‌ها را به همراه گویش لری از یک خانواده معرفی کرده‌است.
| گویش‌های لُری جنوبی |
https://ts15.tarafdari.com/users/user844043/status/274150_552.jpg" />
لری جنوبی نام دسته‌ایی از گویش‌های زبان لری است. گویش‌های لری با تفاوت‌های کم و بیش از هم سخن گفته می‌شوند. از سوی دیگر فهرست لینگوییست لری را به سه دسته شمالی، بختیاری و لری جنوبی که شامل (لری بویراحمدی، لری ممسنی، لری بهمئی ،لری طیبی و...) و لری غربی که شامل لرستان ایلام و... است دسته‌بندی کرده‌است. برخی گویش‌های زبان لری مانند لری خرم‌آبادی نزدیکترین گویش این زبان به زبان‌های کردی است اما گویش‌های جنوبی زبان لری دارای تفاوت عمده در افعال، ضمایر، حروف اضافه و حتی گرامر با کردی و فارسی است. برای مثال علامت جمع در لری به سه گونهٔ " ئل، یل و گل " است که در فارسی وجود ندارد. حروف اضافه همچنین متفاوت است برای مثال؛ سی ← برای، نه ←را، وه ← از-به و… که متفاوت از کردی و فارسی‌اند. همچنین بسیاری از واژگان لری که تنها در زبان لری وجود دارند که در کردی و فارسی نیست. گویش‌های لری جنوبی عبارتند از:
▪︎ممسنی ▪︎شولی ▪︎بویراحمدی ▪︎لیراوی ▪︎بهمئی ▪︎یاسوجی
