صدای ماندگار تاریخ هنر ایران خاموش شد | منوچهر اسماعیلی؛ قرمز خوش صدا

http://www.tarafdari.com/" target="_blank">اختصاصی طرفداری - سال 1384 در نظرسنجی گسترده‌ای که در کتاب سال «مجله فیلم» درباره دوبله در سینما بین ده‌ها منتقد و نویسنده سینمایی برگزار شد، منوچهر اسماعیلی "با اختلاف" عنوان بهترین دوبلور تاریخ ایران در این عرصه را از آن خود کرد. جدای از نتیجه آن نظرسنجی، آیا کسی هست که نه تنها با دوبله که با عالم سینما آشنا باشد و عالیجناب منوچهر اسماعیلی را افتخار باز نه تنها دوبله که «افتخار سپهر هنر ایران» نداند!؟ 

مرد هزار صدای دوبلاژ ایران منوچهر اسماعیلی در 8 فروردین ماه 1318 در کرمانشاه متولد شد. در سال 1336 که 18 ساله بود با وجود مخالفت پدرش در تست موسسه داریوش فیلم برای دوبلاژ در ایتالیا تست داد و قبول شد اما در روز اعزام به ایتالیا از این سفر باز ماند. در حقیقت طلوع اسطورهٔ صدای ایران در همان هجده سالگی و با گویندگی نقش‌های کوتاه آغاز شد.

آقای زمانی یک فیلم فرانسوی را دوبله کرد و از من هم به‌عنوان کسی که در فیلم‌ها "سیاه لشکر" است و ضمنا باید با این کار آشنا بشود برای اولین‌ بار استفاده کرد. در آن فیلم زنده‌یاد زندی، فهیمه راستکار، آقای زندی‌نژاد، حیدر صارمی، آقای مانی، آقای بنایی، منصورمتین و ایرج دوستدار به عنوان دوبلور حضور داشتند. در اولین کارم که هرگز اکران نشد و اگر هم شد من آن را ندیدم، به جای یک عکاس صحبت کردم که خودم او را نمی‌دیدمش. اصلا این کار را نمی‌شناختم و کم‌کم با آن آشنا شدم. من صحبتهای یک عکاسی را که دو جمله داشت می‌گفتم و مرحوم ایرج دوستدار به پشتم می‌زد که دیالوگ را بگویم و در زمان نمایش آن فیلم، چون چهار تا عکاس در آن بودند،متوجه نمی‌شدم کدام‌شان من هستم.

تجربه تئاتری من تقریبا به دوران دبیرستان برمی‌گردد که هیچ وقت هم به طور حرفه‌ای ادامه پیدا نکرد. من به همراه بهروز وثوقی که همکلاس بودیم و چند نفر دیگر نمایش ترجمه‌ای گیر آوردیم و به روی صحنه بردیم و در ادامه هم اجراهایی را در دو سانس برایخانواده‌ها که از طرف وزارت فرهنگ دعوت می‌شدند، در دبیرستان "شهناز" و تالار "فردوسی" داشتیم. عمده کارهای آن را هم شخصی بنام "محمد سخن سنج" انجام می‌داد.

 

https://ts12.tarafdari.com/users/user626455/2022/08/23/2aaee12a-c4a0-4e2f-81f0-004805b771f8.jpeg" width="700" />

او که به عنوان «مرد هزار صدای دوبلاژ ایران» شناخته می‌شد، به صحبت کردن به جای چند شخصیت در یک فیلم با صداهای متنوع وتیپ گویی (صحبت با صداهای مختلف) شهرت داشت. به عنوان نمونه در سریال «هزاردستان» اثر زنده‌یاد علی حاتمی، اسماعیلیهمزمان به جای رضا تفنگچی/خوشنویس (جمشید مشایخی)، شعبان استخوانی (محمدعلی کشاورز)، خان مظفر یا همان هزاردستان (عزت‌الله انتظامی) و عمو نشاط (جمشید لایق) و البته چندین نقش مکمل صحبت کرد. اگر بخواهیم از قدرت بی‌بدیل و انعطاف بی‌نظیر صدای استاد بیشتر مثال بزنیم، باید به عنوان نمونه بگوییم او بطور همزمان بجای مارلون براندو و لوئیس کالهرن در فیلم «ژولیوس سزار»، رابرت پاول، لارنس اولیویه، آنتونی کوئین و راد استایگر در «عیسی ناصری»، بهروز وثوقی و جمشید مشایخی در «قیصر»، سعید راد و عنایت‌الله بخشی در «تنگنا»،جمشید مشایخی و عزت‌الله انتظامی در «کمال‌الملک»، هادی اسلامی، جمشید مشایخی و جلال مقدم در «سرب» و محمدعلی کشاورز، اکبر عبدی و جمشید هاشم‌پور در «مادر» صحبت کرده است.

این هنرمند بزرگ، ارزنده و پیشکسوت کشورمان در شامگاه دوشنبه 31 مرداد ماه امسال و در سن 83 سالگی، بعد از دوره‌ای بیماری، به علت ایست قلبی و  عوارض ناشی از کرونا (به نقل از ایسنا) دار فانی را وداع گفت. بدین ترتیب پس از بزرگانی چون ایرج دوستدار، ایرج ناظریان، عطاالله کاملی، بهرام زند، حسین عرفانی و چنگیز جلیلوند؛ آخرین ومهم‌ترین صدای باصلابت تاریخ گویندگی ایران نیز به ابدیت پیوست.

هرجا پرسپولیس باشد من هم هستم

به گزارش طرفداری، نکته جالب در خصوص مرحوم اسماعیلی این بود که او به شدت طرفدار فوتبال و به خصوص " target="_blank" rel="noopener noreferrer">https://www.tarafdari.com/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3">پرسپولیس بود. او آنقدر پرسپولیس را دوست داشت که حتی بعضی اوقات کار را تعطیل می کرد تا دیدارهای تیم محبوبش را ببیند.

حتی طبق شنیده‌ها در قدیم مرحوم اسماعیلی در بسیاری از سفرهای پرسپولیس همراه این تیم بود و هیچ وقت دست از حمایت تیم محبوبش نکشید. اما نکته عجیب ماجرا اینجاست که «مرد هزار حنجره» سینمای ایران آنقدر روی پرسپولیس متعصب بود که حتی دردفاع از تیم موردعلاقه‌اش در چند مورد با چند نفر درگیر شده بود و همچنین با بعضی از اطرافیانش قطع رابطه کرده بود.

https://ts12.tarafdari.com/users/user626455/2022/08/23/52c2d955-f93e-4168-a838-8fbcd398c405.jpeg" width="800" />

سعید راد بازیگر قدیمی پرسپولیسی همین امروز در مصاحبه‌ای که به مناسبت درگذشت استاد با خبر ورزشی انجام داد، در ارتباط باتعصب زنده‌یاد منوچهر اسماعیلی به پرسپولیس چنین گفت:

فقط این را بگویم که ما هر زمان برای تماشای بازی‌های پرسپولیس به شهرستان می‌رفتیم منوچهر هم با ما می‌آمد. او عاشق پرسپولیس بود. تمام بزرگان تیم پرسپولیس منوچهره اسماعیلی را می‌شناختند و او را دوست داشتند. به شدت ورزش دوست بود.

منوچهر اسماعیلی در هفت فیلم سینمایی به جای من حرف زد. او یکی از دوستان و رفقای صمیمی من بود. قطعاً آسمان دوبله ایران یکیاز ستاره‌های پرفروغ و بی همتای خودش را از دست داد و از این بابت خیلی ناراحتم و به جامعه هنر دوبله تسلیت عرض می‌کنم.

درگذشت استاد اسماعیلی واکنش و تسلیت یحیی گل محمدی" target="_blank" rel="noopener noreferrer">https://www.tarafdari.com/node/2177638">تسلیت یحیی گل محمدی، علیرضا اشرف و البته باشگاه پرسپولیس را نیز در پی داشت؛ باشگاه پرسپولیس، هم در یک پیام رسمی و هم در یک استوری اینستاگرامی درگذشت این افسانهٔ مسلم هنر ایران _که از هواداران اصیل و قدیمی این باشگاه بود، را تسلیت گفت.

همچنین استاد منوچهر والی‌زاده، یکی دیگر از صداهای ماندگار ما که خود یکی از افسانه‌های زنده‌ی دوبلاژ ایران است، با ابراز تأسف از درگذشت منوچهر اسماعیلی، صدای ماندگار کشورمان که شامگاه دوشنبه دار فانی را وداع گفت، این شخصیت را یکی از عجایب جهان در دوبله می‌داند.

به جرأت می‌توانم بگوییم امروز دوبله یکی از بزرگ‌ترین گویندگان جهان را از دست داد. نسلی در حال از بین رفتن است و نسلی جدید جایگزین می‌شود و این قانون طبیعت است. منوچهر اسماعیلی واقعاً استاد این کار بود. او بی‌نظیر و بی‌بدیل بود. حرفی نمی شوددرباره‌ی او زد چون همه کارهایش موجود است و همه دیده‌اند و شنیده‌اند. من دیگر هرچه بگویم زیاده‌گویی است. ایشان واقعاً یک بود ودر دنیا بی‌نظیر بود. اگر چنانچه دوبله‌ای در دنیا وجود داشته باشد، منوچهر اسماعیلی در رأسش قرار داشت. خدا بیامرزدش. 

بد نیست مروری داشته باشیم به بخشی از شاخص‌ترین نقش‌های این افسانهٔ تازه‌درگذشته‌ی جامعه هنری ایران:

از جمله بزرگان سینمای بین‌الملل که صدای استاد بر چهره آن‌ها ماندگار شد، عبارتند از: آنتونی کویین، برت لنکستر، لارنس اولیویه، گریگوری پیک، چارلتون هستون، یول براینر، ریچارد برتون، استیو مک‌کوئین، الک گینس، گری کوپر، هنری فوندا، سیدنی پوآتیه، پلاسکافیلد، فرانک سیناترا، جیمز میسون، اسپنسر تریسی، لی جی کاب، راد استایگر، جرج پپارد، لی ماروین، جف‌ بریجز، جاش برولین، سیلوستر استالون، مورگان فریمن، مایکل کلارک دانکن، پیتر سلرز، پیتر فالک، اولیور هاردی، چیچو اینگراسیا، توشیرو میفونه، راج کاپور، دیلیپ کومار، آمیتاب بچان، ایو مونتان، لینو ونتورا و مارچلو ماسترویانی و البته صداپیشگی دو جوکرِ برنده اسکار هیث لجر و خواکین فینیکس اشاره کرد.

همچنین در ارتباط با سینمای ایران نیز دامنه کار استاد بسیار گسترده بود، ایشان بجای بهروز وثوقی در «قیصر»، «پنجره»، «داش آکل»، «سوته دلان»، «بلوچ»، «خاک» و «رضا موتوری»؛ جمشید مشایخی در فیلم‌های «قیصر»، «کمال‌الملک»، «سرب»، «آوار»،«سیمرغ»، «طلسم»، «دادا»، «آلما»، «راه افتخار» و «بی‌قرار»؛ جمشید هاشم‌پور «تاراج»، «مادر»، «قهرمان»، «پادزهر»، «نیش»،«آخرین بندر»، «مسافر ری»، و «عشق و مرگ»؛ پرویز صیاد در سریال «دایی جان ناپلئون» و فیلم‌های «حسن کچل»، «خواستگار» و «مسلخ»؛ پرویز فنی‌زاده در «رگبار» و «شام آخر»؛ داریوش ارجمند در سریال «امام علی (ع)» و فیلم «ناخدا خورشید»، محمدعلی فردین در فیلم «غزل»، ایرج قادری در فیلم‌های «کوچه مردها» و «دادا»؛ مجموعه فیلم‌های رضا بیک‌ایمانوردی و ده‌ها نقش ماندگار دیگر صحبت کرده بود.

https://ts12.tarafdari.com/users/user626455/2022/08/23/7a9f36f7-6d1a-465d-b7d9-9690dae13701.jpeg" width="519" />

روحش شاد و‌ یادش گرامی ...

 

*دیالوگ معروف فیلم “دانتون” با نقش‌آفرینی ژرار دوپاردیو و صدای جاودانه عالیجناب منوچهر اسماعیلی