سیلی در اسکار؛ به زیان سیاه پوستان آمریکا
عصر ایران؛ هومان دوراندیش - سیلی ویل اسمیت به کریس راک در مراسم اسکار، اگرچه اقدامی فردی بود ولی از جهاتی می‌تواند به ضرر سینماگران سیاه‌پوست آمریکا هم تمام شود.
جسی واترز، مفسر سیاسی محافظه‌کار شبکه خبری فاکس نیوز، دربارۀ این حادثه گفته این نخستین بار بوده که رسانه‌ها رفتار مجرمانه یک سیاه‌پوست علیه یک سیاه‌پوست دیگر را پوشش داده‌اند.
تحقیری که در اظهار نظر این مفسر سیاسی دست راستی وجود دارد، وقتی بیشتر می‌شود که به این نکته توجه کنیم که در طول تاریخ ۹۴ ساله اسکار، هیچ سفیدپوستی به هیچ سفیدپوستی دیگری سیلی نزده است.
ممکن است گفته شود این واقعه را نباید از منظر رنگ پوست افراد درگیر واقعه بررسی کرد و ویل اسمیت و کریس راک صرفا دو "فرد" بوده‌اند و اقدام گفتاری و رفتاری‌شان را باید به پای فردیت‌شان نوشت و بس.
این حرف فی‌نفسه درست است، ولی در شرایطی که نژادپرستی هنوز عمیقا در فرهنگ جامعه آمریکا وجود دارد و توسعه و تعمیق ارزش‌های لیبرال‌دموکراتیک هم نتوانسته انگاره‌های نژادپرستانه را از ذهن و ضمیر بسیاری از آمریکایی‌ها بزداید، تمسخر یک زن سیاه‌پوستِ مبتلا به عوارض بیماری از زبان یک مجری سیاه‌پوست و سیلی زدن همسر سیاه‌پوست آن زن به آن مجری در مهم‌ترین مراسم سینمایی جهان، کاملا به زیان موقعیت فرهنگی سیاهپوستان در افکار عمومی جامعه آمریکاست.
از سوی دیگر چون این واقعه را نخبگان هنری جامعه سیاهپوستان آمریکا رقم زده‌اند، خسارت آن دوچندان می‌شود. اگر ویل اسمیت و کریس راک دو فرد گمنام در محله هارلم نیویورک بودند و کارشان به این‌جا می‌کشید، داستان به کلی متفاوت بود. اما الان باید گفت که آن‌ها نه برای هنرمندان سیاه‌پوست ایالات متحده و نه برای کل سیاهپوستان این کشور، نمایندگان شایسته‌ای نبوده‌اند؛ چراکه گفتار و رفتارشان می‌تواند مولد حرف و حدیث‌‌های نژادپرستانه علیه سیاهان آمریکا شود (کمااینکه شده است). و البته در این میان خطای ویل اسمیت به مراتب بیشتر است.
این واقعه از این حیث هم اهمیت دارد که در سال‌های گذشته، مخالفان نژادپرستی تاکید می‌کردند که تعداد کاندیداهای سیاه‌پوست در مراسم اسکار، متناسب با حضور سیاهان در سینمای آمریکا نیست و این دلیلی ندارد جز جهت‌گیری نژادپرستانه دست‌اندرکاران مراسم اسکار.
آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک، از سال ۲۰۱۶ در واکنش به هشتگ "اسکار خیلی سفید است"، اصلاحاتی را در نحوه انتخاب‌هایش انجام داده تا تعداد نامزدها و برندگان سیاه‌پوست و رنگین‌پوست جوایز اسکار افزایش یابد.
در چنین شرایطی، سیلی زدن ویل اسمیت به کریس راک، به هیچ وجه به نفع سینماگران سیاه‌پوست آمریکایی نبود. بویژه اینکه ویل اسمیت برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول هم شد در مراسم اسکار امسال.
محرومیت‌های هنری پس از جنگ اوکراین و البته محرومیت‌هایی که در جریان جنبش Me Too شامل برخی از سینماگران آمریکایی شد، احتمالا به همه هنرمندان جهان غرب این نکته را تفهیم کرده که صرف هنرمند بودن برای مقبولیت آن‌ها در جوامع هنری کفایت نمی‌کند.
این نگرش درست باشد یا نادرست، نقش مهمی در رقم خوردن واقعیت موجود در فضای هنری جهان غرب دارد. بنابراین بازیگری که در حضور صدها سینماگر ممتاز به خودش اجازه می‌دهد به مجری مراسم سیلی بزند، احتمالا در چشم افکار عمومی جامعه سینماگران آمریکا، شایسته کسب جایزه اسکار نیست؛ چراکه دوران "هنر منهای اخلاق" در جوامع دموکراتیک غربی رو به پایان است.
اگرچه قطعا در فضای هنری این جوامع رفتارهای غیراخلاقی زیادی شکل می‌گیرد، ولی علنی شدن این رفتارها، هرچه جلوتر می‌رویم، برای هنرمندان دردسرساز می‌شود. آن دورانی که آلفرد هیچکاک بزرگ، بازیگران زن فیلم‌هایش را آزار جنسی می‌داد و آب هم از آب تکان نمی‌خورد، سپری شده است.
در فضای فعلی جهان غرب، هنرمندی که خلاف ارزش‌های لیبرال‌دموکراتیک عمل کند، طرد می‌شود و موقعیت ممتازی را که با کلی تلاش و غرق ریختن بدست آورده، ناگهان از دست می‌دهد. به همین دلیل الان احتمال پس‌گرفتن جایزه اسکار ویل اسمیت مطرح شده و او بعد از عذرخواهی از حضار در مراسم اسکار، از کریس راک نگون‌بخت هم عذرخواهی کرده تا بلکه ماجرا ختم به خیر شود و اسکارش از دست نرود.
اگرچه برخی به این نحوه پیوند هنر و اخلاق یا ضرورت تعهد هنرمند به پرهیز از همه‌ی اشکال خشونت انتقاد دارند، ولی ویل اسمیت قطعا از حاکمیت چنین نگاهی در فضای هنری جهان غرب باخبر بوده. بنابراین، اینکه او به خودش اجازه داده در چنین مراسمی به یک بازیگر دیگر سیلی بزند، از عجایب است.
رفتار ویل اسمیت از حیث دیگری هم قابل انتقاد است. معمولا اقلیت‌های تحت تبعیض در هر جامعه‌ای، می‌کوشند رفتار شایسته‌ای در آن جامعه داشته باشند تا شرایط بهتری برای همانندان خودشان رقم بزنند.
مثلا پناهندگان افغانستانی در ایران، پناهندگان ایرانی در جوامع غربی، همجنسگرایان در بسیاری از جوامع، یهودیان در اروپا تا پایان جنگ جهانی دوم، و بسیاری از اقلیت‌های دیگر در این یا آن جامعه غربی یا شرقی، تلاش کرده‌اند رفتاری داشته باشند که به ضرر همانندانشان تمام نشود. یعنی به یهودستیزی و افغانی‌ستیزی و... منتهی نشود.
رفتار ویل اسمیت در مراسم اسکار نه به سود سیاهپوستان جامعه آمریکا بود نه به سود همکارانش. یعنی سیاهپوستان سینمای آمریکا.
