چگونه ژاوی از بیلسا، پپ و انریکه در پروژه احیای بارسلونا الهام گرفته است|تحلیل تاکتیکی

مقدمه

بارسلونا زمانی بر قله‌ فوتبال اروپا ایستاده بود و افتخارات را پشت سر هم کسب می کرد؛ جاه طلبی به حدی بود که فقط کسب سه گانه انتظار هواداران را برآورده می‌کرد اما اکنون اینگونه نیست. تیمی که روزی تنها با قهرمانی در چمپیونزلیگ احساس خوشبختی می کرد، اکنون حتی توانایی صعود از گروه خود را ندارد.

ارنستو والورده، کیکه ستین و رونالد کومان همگی تلاش کردند تا بلوگرانا را به قله های دوران پپ و لوئیس انریکه برگردانند اما در این مسیر شکست خوردند. مردی که اکنون وظیفه دارد از ویرانه باقی مانده از دوران شکوه بارسا دفاع کند همان کسی است که خود یکی از عناصر کلیدی تیم رویایی بارسلونا بود.

همواره از ژاوی به عنوان یکی از بهترین هافبک های تاریخ فوتبال یاد می‌شود؛ اما اکنون وظیفه او کمی متفاوت است؛ او این بار باید به عنوان مربی ناجی تیم محبوب خود باشد. ژاوی پس از کسب 7 جام در قطر در نوامبر سال 2021 به بارسلونا آمد. انتخاب او به خاطر پیشینه اش در تیم رویایی بارسلونا بود؛ با این حال این فارغ التحصیل لاماسیا به محض حضور در تیم محبوبش با سبک فوتبالی خارق العاده ای که به نمایش گذاشت، هواداران را مجذوب خود کرد.

در این مقاله می خواهیم به تحلیل تاکتیکی بارسلونای ژاوی بپردازیم و بگوییم ژاوی چگونه توانست در این مدت کم تیم را به ثبات برساند.

سبک بازی
سبک بازی ژاوی با مربی سابقش گواردیولا مقایسه می‌شود؛ با توجه به اینکه پپ نقش پررنگی در دوران حرفه ای ژاوی داشته است؛ این پیوند بین سبک کاریشان مسئله عجیبی نیست؛ با تماشای بارسلونا تحت نظارت ژاوی متوجه می شویم پپیسم در تیم وجود دارد و گواردیولا تاثیر زیادی بر نوع نگاه مربی جوان بارسا از زمین بازی داشته است.

هر دو مربی مشتاق حفظ توپ و همچنین حفظ اصول کلیدی بازی موضعی ("Juego de Posicion") هستند که توسط خود گواردیولا پایه گذاری شده است.

ژاوی در مصاحبه ای که سال 2019 با فیفا داشت، سبک بازی تیم هایش را اینگونه توصیف کرده است:

((من خودم را فردی توصیف می کنم که دوست دارد توپ را در اختیار داشته باشد؛ اگر تیمم توپ را در اختیار نداشته باشد، رنج می کشم، وقتی بازی می‌کردم هم همین‌طور بود، دوست داشتم مالک توپ باشم؛ من می خواهم تیمم روی بازی کنترل داشته باشد و فکر می کنم وقتی توپ را در اختیار دارید به این هدف می‌رسید؛ فلسفه من این است. داشتن مالکیت توپ در بالای زمین بهتر از منتظر ماندن در عقب زمین برای ایجاد یک فرصت برای حمله کردن است، من اعتقاد دارم هرچه بیشتر موقعیت ایجاد کنید شانس بیشتری برای برنده شدن دارید.))

ژاوی هنوز به این اصول وفادار مانده است پس جای تعجب نیست که بارسلونای تحت هدایت او بیشترین مالکیت توپ را در لالیگا داشته باشد.

اگرچه نفوذ پپ در سبک بازی تیم فعلی بارسا آشکار است اما تفاوت های زیادی بین رویکرد این دو مربی وجود دارد.

تیم ژاوی مستقیم تر از تیم پپ بازی می کند و در انتقالات هجومی ماهرتر است؛ همانطور که مشاهده می‌کنید تیم پپ در هر بازی 90 پاس بیشتر از تیم ژاوی ارسال می‌کند؛ با این حال تعداد پاس های بلند تیم ژاوی بیشتر است که این نشان دهنده این است که پپ بیشتر تمایل دارد بازی محتاطانه داشته باشد و ارام به جلو حرکت کند اما ژاوی می خواهد به سرعت توپ را به جلو ببرد و از پذیرفتن خطر از دست رفتن توپ هراسی ندارد.

این مسئله به این معنا نیست که ژاوی فلسفه خود در بارسا را حول پاس های بلند مانند تیم برنلی یا ختافه متمرکز کرده باشد؛ پاس بلند همیشه مفید نخواهد بود، اما یقینا ابزاری مفید در زرادخانه بازسازی شده بارسا است، به خصوص زمانی که تیم حریف در حال پرس در بالای زمین است.

استقبال از پرس تیم حریف

مانند اکثر مربیان مدرن، ژاوی می خواهد که تیمش در عقب زمین دفاع کند؛ از این رو او با تقسیم کردن بازیکنان، در زمین عرض و عمق ایجاد می کند؛ سیستم 4-3-3 اسپانیایی به او این امکان را می‌دهد؛ ژاوی با بازیکنانی که در اختیار دارد این سیستم را به خوبی پیاده می‌کند؛ همچنین ژاوی در ارائه سیستم 4-2-3-1 برای ایجاد عرض و عمق در زمین مهارت دارد.

بارسا اخیرا بازی های دشواری را پشت سر گذاشته است؛ از جمله دو بازی با ناپولی در لیگ اروپا، بازی با والنسیا، اتلتیکو مادرید و اتلتیک بیلبائو در لالیگا، همه این ها سعی داشتند با پرس زیاد بازی بارسا را از کار بیندازند و توپ را نزدیک محوطه جریمه بارسا در اختیار بگیرند.

برای بازیسازی از زمین خود ترفند های متفاوتی وجود دارد، جایی که تیم هایی مثل منچسترسیتی و چلسی با پاس های تک ضرب و ایجاد ترکیب های گسترده سعی در ایجاد فضا دارند؛ بارسلونا برای بازیسازی در بازی های اخیر خود رویکرد متفاوتی انتخاب کرده است. مقابل والنسیا و ناپولی در بازی برگشت مدافعان کناری در عقب زمین آماده‌ی حرکت باقی می‌ماندند و هافبک ها در عمق زمین سعی داشتند بین خطوط حریف جدایی ایجاد کنند. همانطور که در تصویر بالا میبینید والنسیا سعی دارد بارسلونا را در بالای زمین تحت فشار قرار دهد، خط حمله و هافبک والنسیا در نیمه زمین بارسلونا قرار دارند، تنها مدافعان والنسیا توسط سه نفر جلوی بارسا در خط میانی به عقب رانده می شوند؛ این جایگیری مهاجمان به بارسا این فرصت را می دهد تا با ارسال پاس بلند توپ را به مهاجم یا وینگر هایی که به عمق حمله می‌کنند برساند و آن ها را در موقعیت مناسب قرار دهد.

تصویر بالا مربوط به دومین گل بارسا مقابل ناپولی در پیروزی شگفت انگیز 4-2 در ورزشگاه دیگو آرماندو ماردونا است، بارسلونا با استقبال از پرس حریف بازیکنان ناپولی را به نیمه زمین خود کشاند و با باز کردن فضا سبب شد، یک شکاف میان خط هافبک و مدافعان آن ها ایجاد شود و آن ها در عمق تحت فشار قرار گیرند. در این صحنه که مشاهده می‌کنید مارک آندره تراشتگن متوجه شد فران تورس در عمق در حال حرکت است؛ مارک توپ را برای او فرستاد، توپ ابتدا به سر مدافع ناپولی برخورد کرد؛ اما این ضربه نتوانست مانع رسیدن توپ به فران شود، فران با یه پاس پشت پا توپ را برای استفاده خط هافبک فرستاد؛ در اینجا توپ به فرنکی دی یونگ رسید و ستاره هلندی با یک ضربه استثنایی توپ را به گوشه سمت راست دروازه ناپولی فرستاد. این گل حاصل یک ضربه جادویی از سمت فرنکی بود اما ساخت این موقعیت از دروازه حاصل یک برنامه تاکتیکی خوب از سوی سرمربی است.

ارسال مستقیم توپ برای مهاجم
پیر امریک اوبامیانگ، که به عنوان تنها مهاجم ژاوی در سیستم 4-3-3 بازی می کند، یکی دیگر از گزینه های دریافت توپ از عقب زمین است. اوبا به خوبی در فضا حرکت می کند و در کنترل توپ با پاهای خود بسیار مهارت دارد.

در اینجا، بارسلونا به راحتی توانسته است با استفاده از حرکات اوبامیانگ در زمین پرس ناپولی را دور بزند، حرکت اوبا مدافع میانی ناپولی را بیرون می‌کشد و فضایی برا بقیه ایجاد می کند تا از آن استفاده کنند.

استفاده از اوبا در این موقعیت ها کلید ژاوی برای باز کردن قفل خط دفاعی حریفان است، هنگامی که اوبا توپ را در اختیار می‌گیرد بازیکنان با دویدن در پشت و جلو از او حمایت می کنند تا او بتواند توپ را به نفر سوم برساند و از آنجا نفر سوم با دید کافی می تواند فرد چهارمی را پیدا کند که به عمق حرکت کرده و منتظر دریافت توپ است. این الگو پاس جزء کلیدی فلسفه مربی جوان است و ژاوی در گذشته به طور ویژه در مورد آن صحبت کرده و گفته است:((دفاع در برابر نفر سوم غیر ممکن است)).

در تصویر بالا اوبامیانگ توپ دریافتی از آلبا را به سرخیو بوسکتس می سپارد و او هم توپ را به نفر چهارمی که در عمق حرکت می‌کرد رساند این یک نمونه عالی از الگو پاس های"‘up-back-through’" است که اغلب در تیم های مارچلو بیلسا استفاده می‌شد. حرکات نفر سوم و چهارم بدون توجه به اینکه حریف چقدر عقب نشسته است، راهی فوق العاده برای شکستن خط دفاعی است که تیم ژاوی این کار را به خوبی انجام می‌دهد.

این پاس های دنباله دار به خوبی نشان می‌دهد بارسا زیر نظر مربی جدید خود بسیار مستقیم تر از قبل بازی می‌کند؛ بازی آن ها رو به جلو است و ژاوی می خواهد توپ با هدف و دقت حرکت داده شود و بازیکنان به سرعت در یک سوم حریف جابجا شوند.

در این تصویر آلبا توپ را به فران تورس که در پست شماره 9 قرار دارد می سپارد حال مهاجم سابق من سیتی می تواند توپ را به نفر سوم یعنی فرنکی دی یونگ که در نیمه چپ، نقطه کور هافبک های حریف قرار دارد بدهد.

بارسلونا تحت هدایت ژاوی از مفهوم مرد سوم به طور مداوم و کارآمد به عنوان راهی برای شکستن خط دفاعی رقبا استفاده می‌کند؛ تیم ژاوی در ابتدای کار سعی داشت با بازی محتاطانه به ثبات برسد اما اکنون با استفاده از تکنیک نفر سوم و چهارم در یک سوم پایانی زمین خطرناک ظاهر می شود و مدام به دنبال ایجاد موقعیت گلزنی است.

در دو تصویر زیر نمایشی بی نقص در اجرای این تاکتیک را مشاهده می‌کنید.

پرس شدید در بالای زمین

ژاوی می‌خواهد تیمش مانند بازیسازی از عقب زمین، از یکی دیگر از عناصر فوتبال مدرن یعنی پرس در نیمه زمین حریف بهره ببرد؛ ژاوی آرایش تاکتیکی خود را در این زمینه به سطح بیلسا رسانده است. تیم ژاوی در لالیگا در هر 90 دقیقه توانسته 34.4 درصد پرس های خود را در یک سوم دفاعی حریف با موفقیت انجام دهد؛ تیم ژاوی بیشترین پرس را در 90 دقیقه انجام نداده اما از نظر موفقیت بهترین استريال، از این رو مردان ژاوی بهترین بازیکنان برای پرسینگ در لیگ اسپانیا هستند.

پرس در زمین حریف همانقدر که شیرین است خطرناک هم هست، مربیان برای اطمینان از تعادل تیم راه هایی پیدا کردند تا در صورت شکست موج اول پرس خط دفاعی در معرض خطر قرار نگیرد برای مثال یکی از هافبک ها عقب می نشیند و به صورت منطقه ای بازی می‌کند تا از خط دفاعی در برابر هر توپ مستقیمی که از پرس عبور می‌کند، محافظت کند.

در این زمینه ژاوی از یکی دیگر از مربیان سابق خود لوئیس انریکه الهام گرفته است. در اینجا نمونه ای از پرسینگ اسپانیا تحت هدایت انریکه در پیروزی 6-0 مقابل آلمان در سال 2020 را مشاهده می‌کنید.

بارز ترین جنبه پرس اسپانیا با انریکه این است که هیچ بازیکنی برای محافظت از خط دفاعی در صورت شکسته شدن پرس یا عبور توپ از پرس وجود ندارد. رودری را مشاهده کنید، این بازیکن توسط سرمربی به عنوان هافبک نگه دارنده اسپانیا به کار گرفته شده است؛ اما به جای اینکه عقب بماند و از دفاع محافظت کند به سمت هافبک آلمان در یک سوم دفاعی آن ها حرکت می‌کند. حالا بیایید نگاهی به بارسای ژاوی بیندازیم:

دقیقاً مانند پرس شدید اسپانیا، بارسلونا هم طبق تصویری که مشاهده می‌کنید به صورت نفر به نفر پرس انجام می‌دهد، در بارسلونا بوسکتس همانند رودری در اسپانیا به پرس کمک می‌کند. این یک شکل بسیار خطرناک از پرسینگ است و در حال حاضر ثابت شده که برای غول های کاتالونایی بسیار خطرناک است اگر تیم صاحب توپ بتواند خط اول و دوم پرس را دور بزند شاگردان ژاوی به علت نبود هافبک برای جمع کردن توپ به مشکل می‌خورند این ترفند تاکتیکی مانند یک چاقوی دو لبه است همانقدر که به موفقیت پرس کمک می‌کند خط عقب را در معرض خطر قرار می‌دهد زیرا فضای خالی بسیاری آن جا وجود دارد.

جمع بندی

بارسلونا مطمئناً نمی تواند کاری که در دوران درخشان پپ در نوکمپ انجام داد را تکرار کند با این حال ژاوی ناخواسته تمام تلاش خود را می‌کند تا این جمله که او یک،مینی گواردیولا،است را محقق کند؛ مشابه کاری که آرتتا در آرسنال انجام می‌دهد.
بارسا ژاوی بسیار شبیه تیمی است که توسط لوئیس انریکه رهبری می شد، همچنین ما مقداری از ایده‌های بیلسا را در سیستم او مشاهده می کنیم. ژاوی توانست بارسلونایی که در سراشیبی سقوط بود را نجات دهد و آن را به یکی از هیجان انگیز ترین تیم های اروپا تبدیل کند؛Nuevo rey, nueva ley (پادشاه جدید فلسفه جدید)