هومن افاضلی در میز تاکتیک طرفداری؛ پکیجی که ما برای فوتبال مان ساختیم قابل فروش نیست! / قسمت اول

در این قسمت از میز تاکتیک طرفداری، هومن افاضلی میزبان تیم طرفداری بود. گفتگو با هومن افاضلی امروز در سه قسمت تقدیم شما می شود. هومن افاضلی در قسمت اول این گفتگو به بررسی مشکلات پایه ای و سخت افزاری فوتبال پرداخت که منجر به افت کیفی لیگ برتر شده است. او حل این مشکلات را در گرو مرتفع شدن مشکلات سخت افزاری مدیریتی در سطوح مختلف فوتبال می بیند. هومن افاضلی همچنین می گوید مادامی که پکیج فوتبالی ما به دیگر کشورها قابل فروش نباشد، بسیاری از مشکلات به قوت خود باقی می ماند. همچنین او در بخش پایانی قسمت اول، چرایی استفاده مربیان از سیستم دفاع 3 نفره را روی میز تاکتیک نشان داد.

این گفتگو را حتما ببینید و بخوانید:

سلام و درود می گویم به مخاطبان عزیز رسانه طرفداری، با یکی دیگر از برنامه های ایستگاه تاکتیک در خدمت شما هستیم و امروز هومن افاضلی در ایفمارک میزبان تیم طرفداری هستند. آقای افاضلی سلام خیلی ممنون که در این برنامه مقابل دوربین رسانه طرفداری هستید.

من هم خدمت شما و همه کاربران طرفداری سلام عرض می کنم. امیدوارم ایام به کامشان باشد. خیلی خوشحالم که در خدمت تان هستم.

ممنون از شما که در این برنامه حضور دارید. در آغاز می خواهم بپرسم نیم فصل اول لیگ امسال را از نظر فنی و تاکتیکی چطور ارزیابی می کنید؟

اول به سراغ جواب صریح می روم و بعد دلایلش را می گویم. من خیلی پیشرفت تاکتیکی ندیدم. تنوع بیشتر دیدم، یعنی اینکه برخی تیم ها سعی کردند با آرایش های متفاوتی بازی کنند. هم با دفاع چهار نفره بازی کردند و هم با دفاع سه نفره. برخی تیم ها با دفاع پنج نفره بازی کردند. اینها مسائلی است که لیگ امسال ما را متنوع تر کرده است. قبلا به این شکل نبود. اما جهش تاکتیکی ما در لیگ نداشتیم. یک مقدار تنوع بیشتر داریم. اگر فرصتی بود می توانیم در مورد دلایلش هم باهم صحبت کنیم.

فرصت که صددرصد است. اما قبل از آن، بازی ها در این فصل به شدت کم گل بوده است. تایم مفید بازی ها هم به نسبت سال های قبل کمتر شده، این دلیل افت کیفی لیگ چیست؟ می تواند به همان سوال قبل و دلایلی که گفتید هم مرتبط باشد.

این همان چیزی است که می خواستم در موردش صحبت کنم. فوتبال یک ورزشی است که مسائل متنوعی دارد و این مسائل پشت سر هم قرار می گیرند و به هم کمک می کنند. یعنی در امتداد هم هستند. اگر شما می خواهید یک ساختمان درست کنید باید یک به یک طبقات را بچینید تا به طبقه آخر برسید. ما در لیگ اشکالات زیادی داریم. بازیکنان ما که همه در لیگ برتر ساخته نمی شوند. فوتبال در لیگ ها و رده های پایین تر که گسترش بیشتری دارند درست می شود. آنجا ما مربی خوب داریم اما کار آموزشی و سیستماتیک برای آموزش تیم ها در رده های پایین تر نداریم. بعد اینها به رده های بزرگسالان می آیند. به این رده ها که وارد می شوند، به دلیل فقدان ساختارهای سخت افزاری مثل کیفیت بد زمین، شما یکسری از فاکتورهایی که در فوتبال امروز مهم است را از دست می دهید، مثل بازی روی زمین، نحوه پاس دادن و کنترل توپ، تعداد ضربه هایی که یک بازیکن به توپ می زند تا پاس را بدهد. کیفیت این موارد به شدت کاهش پیدا می کند. شما نمی توانید بازی روی زمین انجام دهید، از عقب بازی انجام دهید و توپ را جلو ببرید و موقعیت درست کنید وقتی که زمین ها خراب است. در لیگ های پایین مدام شما چنین چیزهایی را می بینید. به قدری کیفیت زمین ها بد است که اجازه این کارها را نمی دهد.

این بازیکنان به لیگ های بالاتر می آیند و این را با خود به لیگ برتر می آورند. تازه شما در لیگ برتر هم زمین های خوبی ندارید. شاید حتی 30 یا 40 درصد زمین ها کیفیت لازم را نداشته باشد. امروز در دنیا فوتبال یک محصول صنعتی است. محصول صنعتی یک پروسه ای را طی می کند تا به شکل نهایی برسد. ما این وسط اشکالات زیادی داریم. خیلی ها از مربیان ایراد می گیرند ولی یکی از اشکالات مدیریت در فوتبال ما است. مواردی که من در موردش صحبت می کنم قبل از اینکه به مربیان مربوط باشد، مربوط به مدیریت فوتبال است، چه در سطح فدراسیون فوتبال و چه در سطح باشگاه ها. اشکالات سخت افزاری یک مساله مدیریتی است. تا زمانی که اینها حل نشود، شما نمی توانید محصول تان را استاندارد کنید چون خط تولیدتان استاندارد نیست. بنابراین می خواهم بگویم خیلی از این اشکالاتی که امروز در فوتبال ما وجود ما دارد، مربوط به چیزهایی است که از قبل باید انجام می شده تا شما آن قسمت آخر که مثل خامه روی کیک است را خوشگل ببینید. معلوم است که زیبا نمی شود، چون زیر آن خامه تماما اشکال است. برای حل این مشکل باید به قسمت هایی برگردیم که نیاز به کار بیشتر دارد. آنجا را درست کنیم، خود به خود کیفیت باشگاهی ما هم بالا می رود. چون برنامه به صحبت در مورد لیگ برتر اختصاص دارد، یک مساله دیگری که در لیگ برترمان وجود دارد، این است که ما تعداد زیادی بازیکن در خارج از کشور داریم. این تعداد بازیکن در خارج از کشور برای فوتبال ما بی سابقه است. تقریبا 90% این بازیکنان با استعدادیابی که در فدراسیون فوتبال انجام شده کشف شده اند و در تیم های ملی پرورش پیدا کرده اند. تقریبا می توانم از همه آنها نام ببرم. بعد این شانس را پیدا کرده اند به کشورهای دیگر بروند و فوتبال بازی کنند. شاید بین آنها تک و توک نفراتی باشد که این مسیر را طی نکرده باشند. این بچه ها الان از لیگ ما رفته اند و لیگ ما از نظر کیفیت فردی تهی شده است. بازیکنانی که از رده های پایین آمده اند دیگر آن کیفیت را ندارند. بنابراین تیم ها به لحاظ خلاقیت و کیفیت بازی خیلی به هم نزدیک هستند. فقط سه چهار تیم از بقیه فاصله دارند. دلیل اصلی هم این است که آنها توانسته اند تتمه بازیکنان لیگ را جمع کنند و مابقی بازیکن ها خیلی به هم شبیه هستند. فاقد کیفیت های تعیین کننده برای تغییر در جریان بازی هستند. با این حساب تیم ها به هم شبیه شده اند و اینکه تیم ها چه نتایجی می گیرند، خیلی به مسائل فنی ربطی ندارد بلکه به شخصیت تیمی برمی گردد که باز یک مساله مدیریتی است. یعنی اینکه آیا پرداخت ثابت دارند؟ آیا امکانات تمرینی خوب دارند؟ آیا توانسته اند برای تیم هویت درست کنند یا نه؟ تغییرات مداوم مربی هم دارند اما مشکل اصلی این است که هویت ندارند. یعنی در واقع کار مدیریتی شان مشکل دارد اما مربی ها را عوض می کنند. من فکر می کنم به غیر از 4 تیمی که گفتم سطح شان متفاوت است، شاید یکی دو تیم داشته باشیم که در این جریان هویت هم دارند، شکل تیمی خوب هم دارند و نتایج مورد انتظارشان را نگرفته اند. آن ها می توانند بگویند ما فکر می کنیم که مربیان مان را عوض کنیم.

جالب است درخصوص زمین صحبت کردید. دسته های پایین تر پیشکش، همین الان خیلی از تیم های شهرستانی لیگ برتری ما در تهران تمرین می کنند. زمین مناسب ندارند. همین الان مثلا نساجی بازی هایش را از استان مازندران به استان خراسان برده است.

اینها خیلی بدیهی است. می خواهم بگویم وقتی شما اشکالات این مدلی دارید، وقتی خط تولیدت غیراستاندارد است، محصولت هم غیراستاندارد می شود. از شما یک سوال می پرسم. فوتبال حقش را از پخش تلویزیونی نمی گیرد. در حالی که همه جای دنیا 60 تا 65 درصد درآمد باشگاه ها از حق پخش تلویزیونی است. سوال می کنم آیا این فوتبالی که بازی می کنیم، شکل بازی را نمی گویم، استادیوم هایی که درش فوتبال برگزار می کنیم، زمین های چمنی که داریم، آیا این حق پخش قابل فروش به کشورهای دیگر است؟ شما فکر می کنید کسی می نشیند فوتبال ما در یک چمن زرد ناهموار را در یک کشور دیگر تماشا کند و بابتش حق پخش ما را بخرد؟ خیر! این پکیجی که ما در فوتبال مان درست کردیم قابل فروش نیست. چون قابل فروش نیست، در داخل کشور هم پولش را ندادن، آسان می شود. اگر ما آنجا ها را خوب انجام دهیم خیلی مسائل ما حل می شود و خیلی کارها را می توان آسان تر انجام داد. اگر پکیجی درست کنیم که قابل فروش باشد، به صدا و سیما هم فشار می آید. از جاهای دیگر برای این پکیج فوتبال مشتری می آید. کم کم حق پخش اینترنتی اش فروخته می شود، بعد صدا و سیما هم برای پخش فوتبال مجبور به مذاکره می شود. اما ما الان فوتبالی نداریم که کسی خریدارش باشد. ما باید اول آنچه که در فوتبال مربوط به خودمان است را درست کنیم و کیفیتی بسازیم که قابل فروش و قابل رقابت باشد. من الان به شما می گویم شاید بازی های لیگ امارات از بازی های لیگ ما بهتر نباشد، شاید بازی های لیگ قطر از لحاظ کیفیت از ما بهتر نباشد، شاید هم باشد ولی من به شما می گویم لیگ ما با یکی از این لیگ ها را به صورت همزمان در دو شبکه پخش کنید ببینید در دنیا کدام بیشتر تماشا می شود؟ فوتبالی را نگاه می کند که تصویر، کیفیت پخش، زاویه دوربین و زمین چمن بهتر دارد. حداقل نگاه می کند می بیند به فوتبال کشورهای پیشرفته می خورد. علیرغم پتانسیلی که فوتبال مان دارد ما نتوانسته ایم چنین پکیجی را فراهم کنیم. بازیکنان خوب مان هم از لیگ بیرون رفته اند پس کیفیت بازی ها هم شاید متفاوت از باقی جاها نباشد.

لیگ امارات را گفتید. خاطرم می آید زمانی میکروفن شبکه دبی اسپورت را در دربی تهران و بازی های مهم مان می دیدیم ولی به قدری خودشان را جدا کرده اند و آن کیفیتی که گفتید را بالا برده اند دیگر از این خبرها نیست که یک شبکه خارجی برای پوشش فوتبال ما بیاید.

اینها همه نشانه است برای کسی که بخواهد ببینید. یک وقتی یکسری خود را به خواب می زنند. هرکاری کنی بیدار نمی شوند. الان ما چنین وضعیتی داریم. یک وقتی هم طرف خواب است و با یک تکان بیدار می شود. ما خودمان را به خواب زده ایم. نشانه ها است ولی نمی بینیم یا نمی خواهیم ببینیم. تا زمانی که اینها را حل نکنیم رقابتی نیستیم. در دنیا اگر نتوانید رقابت کنید شانس ندارید.

اگر بخواهیم برگردیم به بررسی نیم فصل لیگ، این فصل هم 1 2 3 4 چیدمان محبوب اکثر تیم ها بوده است. اما سیزده چهارده تیم حداقل در یکی دو بازی خود از سیستم سه دفاعه استفاده کرده اند. دلیل اینکه سیستم سه دفاعه برای مربیان ما محبوب شده است، چیست؟

من نمی دانم چرا مربیان ما از سیستم سه دفاعه یا چهار دفاعه استفاده می کنند برای اینکه هرکدام از این سیستم ها به یک دلیلی درست می شوند و به یک دلیلی منقرض می شوند. اینها نیازمندی هایی است که در جریان بازی براساس آمارها به وجود می آید. بعد می گویند برای پوشاندن این لازم است که مثلا این ساختار را به جای ساختار قبلی درست کنیم. مهم ترین فاکتوری که در استفاده از سیستم سه دفاعه به سبک امروزی وجود دارد، یعنی در فاز دفاعی تیم با پنج دفاع بازی می کند به جای سه دفاع، پوشش نیم فضا ها (Half Space) است که در دفاع چهار نفره این نیم فضاها ایده اصلی تیم ها برای حمله به دفاع 4 نفره است. این سبک از دفاع که با سه مدافع بازی می کنید، تلاش این است که نیم فضاها پوشش داده شوند.

ببخشید صحبت تان را قطع می کنم، اگر روی برد هم توضیح بدهید عالی می شود.

حتما، اگر یک تیمی با سه یا پنج دفاع بازی کند، به خصوص بعد از اینکه پپ گواردیولا سبک خود را به فوتبال وارد کرد، شما نیم فضاهایی دارید که روی برد می بینید. بازی تیم های اروپایی را که می بینید، تعداد زیادی پاس عرضی و طولی به نیم فضاها می رسد. چون فضای خاصی است. فضایی که در دفاع 4 نفره، فضای بین مدافعان وسط و مدافعان کناری است. دفاع کناری در این موقعیت در چالش سختی قرار می گیرد. چون حواسش باید به پوشش دو فضا باشد. مدام یا جای گیری در نیم فضاها می بینید یا حرکت در مسیر نیم فضاها، بنابراین پاس های زیادی به این منطقه برای ساخت بازی داده می شود. اگر دفاع کنار با یارش حرکت کند، یک بازیکن دیگر در فضای کناری آزاد می شود و معمولا وینگرها بازیکنانی نیستند که بتوانند پوشش خوبی بدهند. ایده بازی در نیم فضا مشخص شد. اگر پوشش نیم فضا را فراموش کنیم و کنار را پوشش دهیم، فضایی در نیم فضا برای بازیکن مهاجم ایجاد می شود که هم می تواند شوت بزند و هم پاس کلیدی منجر به گل بدهد. بنابراین مهم ترین فضا در فوتبال مدرن برای ساخت بازی، نیم فضاها هستند. اما با دفاع 3 نفره یا زنجیره 5 نفره، نیم فضاها پوشش بهتری پیدا می کنند. برای همین پوشش با سه یا پنج دفاع بازی می کنند. این البته در فاز دفاعی است، در فاز هجومی هم مسائل دیگری مطرح می شود. حالا شما دفاع سه نفره را دارید، اما تمام اینها در فوتبال نسبی است. یعنی برمی گردد به توانمندی که بازیکنان شما دارند. خیلی از تیم ها هنوز با دفاع 4 نفره بازی می کنند و نیم فضاها را می پوشانند. این برمی گردد به اینکه نفرات شما از نظر کیفی چه وزنی دارند. خیلی از تیم های دنیا هنوز با دفاع 4 نفره بازی می کنند، تیم های بزرگی مثل رئال مادرید، بارسلونا و ...

فکر می کنم تیم محبوب شما، بایرن مونیخ هم اینطور بازی می کند.

بله درست است، حالا من نمی خواستم تیم مان را بگویم. در آلمان دورتموند اینطور بازی می کند که تیم دوم بوندس لیگا است. در انگلیس منچستریونایتد اینطور بازی می کند و خیلی تیم های دیگر. پس این برمی گردد به اینکه شما چه کیفیتی از بازیکنان را دارید و چطور بتوانید بازی کنید. خیلی شنیدم که می گویند سیستم مورد علاقه فلان مربی فلان سیستم است. اینکه بگوییم مربی فلان سیستم را دوست دارد خیلی منطقی نیست. باید ببینیم با آن کیفیت بازیکنان هایی که دارد چه فوتبالی می تواند ارائه کند. کیفیت بازیکنان مهم است که شما با آن چیزی درست کنید که قابل عرضه باشد. خیلی از مربی ها بسته به اینکه در چه شرایطی وارد تیم می شوند باید درخصوص آرایش تیم تصمیم بگیرند. وقتی شما وسط فصل به تیمی می روید که قبلا با یک فکری بسته شده است، نمی توانید دنبال علایق خود بروید. باید چیزی درست کنی که عملی باشد، شرایط تیم را حفظ کنید یا بهتر کنید. از طرف دیگر اگر در ابتدای فصل تیمی را می گیرید، با توجه به شناختی که از قبل از تیم دارید که بازیکنانش چه کیفیتی دارند و چه سبکی را می شود با آن تیم بازی کرد، آن وقت می توانی علایقت را وارد کار کنی. با توجه به اینکه چه بازیکنانی دارید، چه جایگاهی تیمت در لیگ دارد و چه استراتژی ای برای بازی داری، باید به دنبال آرایشی بروی که برای تیمت در نظر می گیری. اینکه بگویی من دوست دارم اینطور بازی کنم شاید در فوتبال ما خیلی عملی نباشد. یک وقتی شما مربی چلسی می شوید، می گویی آنجا 40 بازیکن دارم و هرکدام در دنیا جزو بازیکنان قابل اعتنا هستند پس می توانم هرکاری دوست دارم آنجا انجام دهم. یک وقتی شما یک تیم در لیگ کویت می گیری، طبیعتا اینها با هم فرق می کند. باز در کویت هم باید ببینی جایگاه تیم کجا است. اگر بالای جدول است یک سبکی، پایین جدول باشد یک بحث دیگر است. برگردیم به سوال شما، چرا تیم ها آرایش های متفاوتی در لیگ دارند؟ با توجه به نیاز و توانمندی بازیکن های شان است که از سیستم های مختلف استفاده می کنند. اما ایده دفاع سه نفره و چهار نفره بر این مبنایی است که روی برد توضیح دادم.