پسران تن هاخ، نسخه 2.0؛ آیا آژاکس دوباره در اروپا موفق می شود؟ / تحلیل آماری

از آن آژاکس سال 2019، فقط سه بازیکن هنوز جزو بازیکنان ترکیب اصلی این تیم هستند؛ نصیر مزروعی، کاپیتان دوشان تادیچ و دالی بلیندِ اسطوره. ستارگان آن تیم از جمله فرنکی دی یونگ، ماتیاس دلیخت، دونی فن دبیک، حکیم زیاش و کاسپر دولبرگ با ارقامی قابل توجه، راهی تیم های دیگری شدند. بازیکنانی چون دیوید نرس، نیکولاس تاگلیافیکو و آندره اونانا جایگاه شان را در ترکیب اصلی از دست دادند و کلاس یان هونتلار و لاسه شونه هم به پایان فوتبال شان رسیدند.

طرفداری | با وجود این تغییرات، آژاکس توانسته روند ساخت تیمی که بتواند رقابت کند را با موفقیت طی کرده و در بازه زمانی کوتاه، آن ها با عملکرد چشمگیرشان به بالاترین سطح رسیده اند. تیم اریک تن هاخ با چهار پیروزی از چهار بازی ابتدایی اش در مرحله گروهی لیگ قهرمانان اروپا، صعودش به مرحله حذفی را قطعی کرده و آن ها می خواهند با شکست دادن بشیکتاش، پس از فاینورد فصل 72-1971 به دومین تیم هلندی تاریخ تبدیل شوند که پنج بازی اول شان در لیگ قهرمانان / جام باشگاه های اروپا را برده اند. همچنین در تاریخ فقط چهار تیم توانسته اند شش بازی مرحله گروهی لیگ قهرمانان را ببرند و آژاکس می خواهد یکی از این تیم ها باشد. در این فصل لیگ قهرمانان، آژاکس 14 گل به ثمر رسانده و فقط بایرن مونیخ و منچسترسیتی با زدن 17 و 15 گل، بهتر از آمستردامی ها کار کرده اند.

اگر دو نکته آماری بالا را ترکیب کنیم، در می یابیم که آژاکس پنجمین تیم تاریخ است که چهار بازی ابتدایی اش در لیگ قهرمانان را برده و حداقل 14 گل زده است؛ پیش از آن ها یوونتوس 96-1995، منچستریونایتد 03-2002، پاری سن ژرمن 18-2017 و بایرن مونیخ 20-2019 و 21-2020 به چنین آماری رسیده بودند. حالا بررسی می کنیم که این تیم آژاکس، چگونه توانسته به این قدرت برسد و چه چیزی باعث شده آن ها این اندازه خوب شوند؟

ترکیب جدید، مربی قدیمی

بزرگ ترین عامل موفقیت ادامه دار آژاکس، یک بازیکن نیست بلکه یک مربی است؛ اریک تن هاخ. او از زمان ورودش به آژاکس در زمستان 2018، توانسته تیمش را به یک ماشین پرسینگ و گلزنی تبدیل کند. پس از شش ماه اول که تن هاخ نتوانست مانع قهرمانی آیندهوون در اردیویسه شود، او توانست تمام جام های داخلی هلند را فتح کند و برای اولین بار در 23 سال اخیر آژاکس را به نیمه نهایی لیگ قهرمانان رساند. آژاکس تن هاخ تا زمان نگارش این مطلب، 504 گل در 185 بازی زده و آن ها با برد 13-0 مقابل فنلو، بزرگ ترین برد تاریخ اردیویسه را رقم زدند. هیچ مربی در تاریخ فوتبال هلند نتوانسته تاثیری چون اریک تن هاخ در صد بازی ابتدایی اش در آژاکس داشته باشد. 

با این حال ارزشمندی کار تن هاخ فقط به واسطه نتایج نیست. سبک بازی آژاکس، برای بسیاری از فوتبال دوستان جذاب است. تیم تن هاخ به شکلی تهاجمی حریف را پرس می کند؛ هدف آن ها این است حتی در لیگ قهرمانان اروپا نیز به سریع ترین شکل و از بالاترین منطقه ممکن، توپ را از حریف پس بگیرند. آژاکس در زمینه پرس کردن رقبا، بی رحمانه عمل می کند. در این فصل هیچ تیمی نتوانسته نسبت به آژاکس، در زمینه شوت زنی پس از یک TurnOver بالا عملکرد بهتری داشته باشد. در زمینه PPDA یعنی واکنش دفاعی به ازای تعداد پاس های تیم حریف نیز فقط لیورپول و چلسی بهتر از آژاکس کار کرده اند. 

این عملکرد شاگردان تن هاخ جواب داده و به بردهای پیاپی منجر شده است. آن ها ابتدا اسپورتینگ را 5-1 بردند، سپس بشیکتاش را 2-0 شکست دادند و دورتموند را رفت و برگشت با نتایج 4-0 و 3-1 مغلوب کردند تا هیچ تردیدی در عملکرد تهاجمی خوب آن ها نباشد. در پارامتر آماری xG یا گل های مورد انتظار، در این فصل لیگ قهرمانان فقط منچسترسیتی و بایرن مونیخ با xG به میزان 13.8 و 13.7 بهتر از آژاکس با XG به میزان 10.8 بوده اند. اریک تن هاخ پسران جوان جدیدی را برای اجرای برنامه های تاکتیکی اش به کار گرفته و باید دید امسال مهره کلیدی تیم او در مراحل بالایی، چه کسی خواهد بود.

تاثیرات لیگ برتری در هلند

در اکثر مقاطع تاریخ فوتبال مرسوم بوده که بازیکنان برای ادامه فوتبال شان از هلند به انگلیس بروند اما اخیرا آژاکس سنت شکنی کرده و آن ها از انگلیس بازیکن می گیرند. دوشان تادیچ، دالی بلیند، سباستین هالر و استیون برخویس چهار بازیکن اصلی آژاکس هستند که سابقه بازی در لیگ برتر انگلیس را دارند. تادیچ در مسیر پیشروی آژاکس 2019 در لیگ قهرمانان نیز یکی از هسته های اصلی بود و هنوز هم تاثیر بالایی در تیم دارد. در 165 بازی در تمام مسابقات، این مهاجم صرب در 157 گل مشارکت داشته و این در حالی است که اغلب به عنوان وینگر به کار گرفته می شود. تادیچ ثابت کرده یکی از بهترین موقعیت سازان اروپاست و از لیگ قهرمانان سال 2018، هیچ کس به اندازه تادیچ نتوانسته در جریان بازی موقعیت بسازد.

در عین حال دالی بلیند هم عنصری حیاتی در بیلدآپ آژاکس است. در فصل جاری لیگ قهرمانان اروپا، فقط مارلون سانتوسِ شاختار دونتسک پاس های رو به جلوی بیشتری نسبت به بلیند داشته است. در زمینه پاس ها به یک سوم تهاجمی نیز فقط آنتونیو رودیگر و یوسوا کیمیش با 64 و 57 پاس، آمار بهتری نسبت به بلیند با 54 پاس داشته اند. در بازی خانگی مقابل دورتموند، بلیند توانست اولین گل خود برای آژاکس در لیگ قهرمانان اروپا را به ثمر برساند.

اگرچه کلیدی ترین بازیکن این ترکیب آژاکس بی شک، سباستین هالر بوده است. او در اولین بازی آژاکس در این فصل لیگ قهرمانان، مقابل اسپورتینگ پوکر کرد تا منتقدان را ساکت کند چرا که او در طول دوران حضورش در وست هم به مشکل خورده بود. پس از سه بازی، شش گل و دو پاس گل به نام هالر ثبت شد و در بازی چهارم، او هفتمین گلش را به ثمر رساند. آیا هالر خوش شانس بوده که چنین شروع بسیار خوبی داشته است؟ مجموع xG های او چیز دیگری را نشان می دهد. موقعیت های گلزنی ای که هالر در آن ها قرار گرفته، ارزش بالایی داشته اند و فقط روبرت لواندوفسکی توانسته نسبت به این مهاجم بلند قامت آژاکس، xG بیشتری ثبت کند. 

حالا به سراغ استیون برخویس می رویم؛ همان کسی که نتوانست حتی 10 بازی در لیگ برتر انجام دهد و یکی از بزرگ ترین اشتباهات نقل و انتقالاتی واتفورد لقب گرفت اما برخویس واقعا داستان جالبی دارد. پس از جدایی از واتفورد، برخویس راهی فاینورد، تیم رقیب آژاکس شد که در این تیم به موفقیت های فراوانی رسید. او به عنوان کاپیتان، جام قهرمانی اردیویسه را بالای سر برد؛ عنوانی که فاینورد 20 سال در جستجوی آن بود. او همچنین در بیش از صد گل فاینورد مشارکت داشت. تا پیش از انتقال غیرمنتظره به آمستردام، برخویس حکم اسطوره را برای فاینوردی ها داشت. برخویس که در سمت راست زمین به میدان می رود، می تواند از یک وینگر راست به یک هافبک پست ده تبدیل شود و هر هفته سهم مهمی در گل های آژاکس دارد. او نه تنها در دو بازی اولش در لیگ قهرمانان اروپا برای آژاکس گلزنی کرد، بلکه در بازی حساس مقابل آیندهوون گل اول تیمش را زد و شش پاس گل در تمام مسابقات ثبت کرده است. درخشش کاپیتان فاینورد برای آژاکس؛ بله، زندگی واقعی همین است. 

آکادمی آژاکس؛ کلاس 2021

از نظر سنتی، خریدهای بزرگ و گران قیمت توجه آژاکسی ها را جلب نمی کند بلکه بازیکنان جوان از آکادمی اهمیت ویژه تری دارند. بعد از ظهور ماتیاس دلیخت و دونی فن دبیک در سال 2019، چند بچه جدید در کوچه آژاکس بازی می کنند. رایان خرافنبرخ که نوید تبدیل شدن به یک ستاره بزرگ را می دهد، تقریبا تمام رکوردهای رده سنی اش در هلند را شکسته است؛ خرافنبرخ وقتی 16 سال و 130 روز داشت، اولین بازی اش برای آژاکس را انجام داد و رکورد کلارنس سیدورف به عنوان جوان ترین بازیکن تاریخ آژاکس را شکست. او که هنوز در سنین نوجوانی است، در آستانه رسیدن به صدمین بازی اش برای آژاکس قرار دارد. 

برجسته ترین کیفیت خرافنبرخ، به شکل غیرقابل انکاری دریبل زنی اوست. در اردیویسه فقط لوئیس سینیسترا از از فاینورد دریبل های بیشتری نسبت به خرافنبرخ زده است و خرافنبرخ با این آمار دریبل زنی خوب، به یک یار ثابت قابل اتکا برای تیم اریک تن هاخ تبدیل شده است. گرچه آمار دریبل بزنی خرافنبرخ مخصوصا به عنوان یک هافبک مرکزی چشمگیر است اما پادشاه پیشروی با توپ، جوان دیگری از آژاکس به نام یورین تیمبر است. تیمبر فیزیک نه چندان قدرتمندش را به لطف تکنیک بالایش جبران می کند. این مدافع 19 ساله با 256 حمل توپ، بیشترین میزان حمل توپ را بین بازیکنان اردیویسه داشته است. او با توانایی بالایش در دریبل زنی، توپ را از خط دفاعی به راحتی به خط میانی منتقل می کند. در لیگ قهرمانان اروپا نیز اوضاع چندان متفاوت نیست؛ فقط سه نفر نسبت به تیمبر، حمل توپ بیشتری با توپ داشته اند. 

این آمار باید باعث خوشحالی تن هاخ باشد چرا که او فصل گذشته گفته بود یورین باید در زمینه مالکیت توپ، خیلی خلاق تر باشد. او با بهره گیری از این توصیه، توانسته به تیم ملی هلند راه یابد. با این حال جذاب ترین استعداد ترکیب آژاکس، یک برزیلی است. آنتونی وینگر 21 ساله که در سال 2020 از سائوپائولو به آمستردام آمده، پس از یک سال فورا در ترکیب تیم جا افتاده و در این فصل لیگ قهرمانان اروپا یکی از خطرناک ترین وینگرها بوده است. او تاکنون 4 پاس گل ثبت کرده و مشترکا در صدر جدول بهترین گلسازان لیگ قهرمانان قرار دارد. گفته می شود بایرن مونیخ به جذب این وینگر خوش تکنیک علاقه مند است و این یعنی چرخه سال 2019 می تواند یک بار دیگر آغاز شود.

2019 تکرار می شود؟

در مقایسه با سال 2019، ترکیب کنونی آژاکس نه تنها باتجربه تر است، بلکه نسبت به نسخه قبلی، منسجم تر و موثرتر است. غیر از بازیکنان سابق لیگ برتر انگلیس و استعدادهای جوان آکادمی، دو لاتینوی متعصب هم آژاکس را همراهی می کنند؛ ادسون آلوارز و لیساندرو مارتینز. رمکو پاسفیر، سنگربان 38 ساله هلندی هم فراتر از انتظارات ظاهر شده است. نقطه عطف بازی پاسفیر، بازی خانگی مقابل دورتموند بود، چرا که او به اولین دروازه بان جهان تبدیل شد که توانست سه شوت در چارچوب ارلینگ هالند در لیگ قهرمانان اروپا را مهار کند. پس از انتقاداتی مبنی بر سن بالا و کند بودن، پاسفیر ثابت کرده جانشین بسیار خوبی برای اونانای محروم بوده است و آژاکس الان در تمام خطوط یک تیم متعادل دارد.

رسانه های مشهور اروپا چون اکیپ و گاتزتا دلو اسپورت، این آژاکس را ستایش کرده اند و به بقیه تیم های اروپا هشدار داده اند که مراقب این تیم خطرناک هلندی باشند. اریک تن هاخ دست کم گرفته نخواهد شد و در صورت قرعه خوب، آژاکس می تواند یکی از مدعیان صعود به یک چهارم نهایی هم باشد. اریک تن هاخ نگرانی خاصی ندارد. او می داند جوانان جدیدش چه قابلیت هایی دارند و از این چالش لذت می برد. تن هاخ می خواهد در لیگ قهرمانان اروپا پیشروی کند و برای تیم های بزرگ اروپا دردسرساز شود. این صحبتی بود که او پس از قطعی شدن صعود تیمش به دور حذفی لیگ قهرمانان داشت. 

به قلم توماس مارکهورست از وب سایت TheAnalyst