تمام نبردهای علیرضا حیدری و الدار کورتانیدزه | سریالی تلخ با یک پایان شیرین
اختصاصی طرفداری - علیرضا حیدری با 6 مدال جهان و المپیک پس از غلامرضا تختی 7 مداله در حال حاضر دومین آزادکار موفق تاریخ ایران از حیث تعداد مدال جهانی و المپیک است، این قهرمان کشتی ایران در طی سال‌های 2000 تا 2004، چهار بار مقابل یک رقیب سرسخت به نام الدار کورتانیدزه از گرجستان قرار گرفت. کشتی‌گیری که با توانایی‌های دفاعی منحصر به فرد خود بارها علیرضا حیدری را از رسیدن به عناوین بهتر محروم کرد.
آشنایی با الدار کورتانیدزه
الدار کورتانیدزه که در کشورش به لوکا کورتانیدزه شهرت دارد، متولد سال 1972 در شهر گولریپشی گرجستان در شوروی سابق است. وی در سال 1993 و در اولین حضور گرجستان به عنوان کشور مستقل پس از فروپاشی شوروی سابق به عضویت تیم ملی این کشور در مسابقات جهانی تورنتو در آمد و در اولین حضور جهانی خود پس از عباس جدیدی و ملوین داگلاس امریکایی و با شکست ماخاربک خادارتسف اسطوره کشتی روسیه به مدال برنز جهان رسید، مدالی که بعدا با مثبت شدن دوپینگ جدیدی به نقره ارتقا پیدا کرد. کورتانیدزه در سال‌های 1994 و 1995 در مسابقات جهانی به موفقیتی دست پیدا نکرد اما در المپیک 1996 آتلانتا پس از این که در دور دوم در یک کشتی برتر روی اشتباهات خودش 3-2 مغلوب کشتی‌گیر گمنامی از کره جنوبی شد با شکست سایر حریفان پس از رسول خادم و ماخاربک خادارتسف به مدال برنز المپیک دست یافت.
کورتانیدزه در مسابقات جهانی 1997 کراسنویارسک نیز در یک غافلگیری با ضربه فنی مغلوب حریفی از اوکراین شد اما با پیروزی در سایر مسابقات به مدال برنز رسید، وی در رقابت‌های قهرمانی جهان 1998 تهران نیز در ترکیب تیم گرجستان حاضر بود که با دو شکست مقابل گارمولوویچ لهستانی و کورماگمدوف روس به عنوان ششم رسید. کورتانیدزه در سال 1999 نیز در مسابقات جهانی آنکارا شرکت کرد و در دور اول مسابقات حتی موفق به شکست سگید مرتاض‌علیف قهرمان مسابقات نیز شد (به دلیل قوانین خاص سال 1999 کشتی‌گیر روس علی‌رغم این شکست به عنوان نفر دوم از گروه صعود کرد) اما در یک‌چهارم نهایی با شکست مجدد مقابل مارک گارمولوویچ لهستانی از دور مسابقات کنار رفت.
زیرگیری همواره سلاح اصلی کشتی‌گیران ایرانی در میادین بین‌المللی بوده و بیشترین امتیازات آن‌ها معمولا از رسیدن به پای حریفان به دست آمده است. الدار کورتانیدزه به علت قد بسیار کوتاه و توانایی عالی دفاعی همواره حریفی سرسخت برای نمایندگان کشورمان بود، داشتن دست‌های قدرتمند نیز سبب می‌شد که اجرای فن در خاک مقابل وی نیز تقریبا غیرممکن شود. رسول خادم در مسابقات جهانی 1994 استانبول بدون کسب امتیاز فنی با اخطار بیشتر با نتیجه 0-0 از سد کورتانیدزه گذشته بود، اما با اضافه شدن قانون سینه به سینه در سال 2000، ثبت نتیجه 0-0 در یک مسابقه کشتی غیرممکن شده بود. قانونی که بیشتر به نفع کشتی‌گیران تدافعی مجهز به فنون فرنگی مانند کورتانیدزه بود و کشتی‌گیران آزادکار کشورمان به دلیل ضعف در فنون پرتابی شکست‌های زیادی را در موقعیت سینه به سینه متحمل شدند.
فدراسیون جهانی کشتی که در آن زمان فیلا نام داشت پیش از المپیک 2000 سیدنی برای پرامتیازتر کردن مسابقات کشتی وضعیت "سینه به سینه" یا کمرگیری را به این ورزش اضافه کرد. بر اساس این قانون که تا المپیک 2004 آتن در مسابقات کشتی اجرا می‌شد در صورت تساوی 0-0 در پایان سه دقیقه نخست، دو کشتی‌گیر زمان دوم را در حالت سینه به سینه آغاز می‌کردند. در این وضعیت یک کشتی‌گیر که بر حسب قرعه مشخص می‌شد به انتخاب خود یکی از دو دست را زیر کتف حریف رد می‌کرد و نفر مقابل نیز دست دیگر را در این حالت قرار می‌داد. در صورت عدم کسب امتیاز در پایان یک دقیقه کشتی‌گیری که قرعه به نام وی اصابت کرده بود یک امتیاز از دست می‌داد. در آن زمان کشتی در دو تایم سه دقیقه‌ای به انجام می‌رسید و در صورتی که هیچ یک از دو کشتی‌گیر به امتیاز سه نرسیده بودند، سه دقیقه وقت اضافه نیز به زمان کشتی افزوده می‌شد. با تغییر جزئی قوانین در سال 2001 مقرر شد که در صورت نرسیدن دو کشتی‌گیر به امتیاز سه، موقعیت سینه به سینه در آغاز وقت اضافه نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
علیرضا حیدری پیش از سال 2000
علیرضا حیدری از شهر کرج نخستین بار در سن 20 سالگی و در مسابقات آسیایی 1996 به عضویت تیم ملی بزرگسالان کشتی ایران در آمد. حیدری در این رقابت‌ها با کسب مدال برنز سهمیه المپیک آتلانتا را نیز برای ایران کسب کرد، اما در این وزن امیررضا خادم نهایتا راهی المپیک شد و به مدال برنز نیز رسید. حیدری یک سال بعد و در رقابت‌های جهانی کراسنویارسک برای نخستین بار راهی مسابقات جهانی شد و با کسب مدال برنز ضمن شکست قهرمان المپیک حاجی‌مراد ماگمدوف روس نوید از ظهور یک ستاره درخشان در آسمان کشتی ایران داد.
حیدری سال بعد و در مسابقات جهانی تهران در وزن 85 کیلوگرم به عنوان قهرمانی جهان رسید، اما پس از این مسابقات بود که با صعود به وزن 97 کیلوگرم کشتی ایران را دچار بحران کرد. ایران در همین سال در وزن بالاتر توسط عباس جدیدی نیز صاحب مدال طلا شده بود و حضور دو قهرمان جهان در یک وزن به منزله از دست دادن حداقل یکی از این نفرات بود. پس از کش و قوس فراوان سرانجام با تصمیم مربیان تیم ملی عباس جدیدی برخلاف میل خود راهی فوق سنگین شد تا علیرضا حیدری نماینده ایران در مسابقات جهانی 1999 آنکارا در وزن 97 کیلوگرم باشد.
مسابقات جهانی 1999 اولین حضور حیدری و کورتانیدزه در یک تورنمت رسمی در یک وزن مشترک بود. حیدری در وزن جدید نیز مقتدرانه ظاهر شد و با پیروزی بر حریفانی از کره جنوبی و جمهوری چک به مرحله حذفی رسید، وی پس از یک پیروزی 2-0 مقابل وادیم تاسویف اوکراینی با شکست حریفی از آذربایجان راهی نیمه‌نهایی شد. حیدری می‌توانست در این مرحله مقابل کورتانیدزه قرار بگیرد اما قهرمان گرجستانی در مرحله قبل 3-1 مغلوب مارک گارمولوویچ شد و حیدری به راحتی و با پیروزی 3-0 مقابل این کشتی‌گیر لهستانی به فینال مسابقات صعود کرد. قهرمان کشورمان در دیدار نهایی مقابل سگید مرتاض‌علیف از روسیه (که در دور اول مغلوب کورتانیدزه شده بود) قرار گرفت و در همان ابتدای کار با فن حریف به پل رفت، حیدری در طول کشتی موفق به جبران سه امتیاز از دست رفته شد اما در آخرین لحظات بار دیگر در خاک مرتاض‌علیف نشست تا 4-3 مغلوب کشتی‌گیر زیرک روس شود، شکستی که در آن زمان با توجه به برتری نسبی حیدری در طول کشتی از سوی بسیاری از کارشناسان "تصادفی" قلمداد شد.
قسمت اول) المپیک 2000 سیدنی و شوک بزرگ به ورزش ایران
علیرضا حیدری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شانس‌های کسب مدال طلا در کاروان ایران گام به میدان المپیک 2000 سیدنی گذاشت، وی در دور گروهی با شکست حریفانی از ترکیه و سوئیس به راحتی به مرحله حذفی صعود کرد تا در مرحله یک‌چهارم نهایی برای نخستین بار مقابل الدار کورتانیدزه قرار بگیرد. حیدری که طبق گفته خودش حساب چندانی روی این حریف گرجستانی باز نکرده بود در همان دقیقه نخست روی پیچ‌پیچک ناقص کورتانیدزه در خاک نشست، اتفاقی که در وهله اول با توجه به توانایی‌های هجومی حیدری چندان نگران‌کننده به نظر نمی‌رسید. اما قهرمان کشتی ایران در 8 دقیقه باقی‌مانده موفق به رسیدن به پاهای حریف کوتاه‌قد خود نشد تا در عین ناباوری با شکست 1-0 مقابل کورتانیدزه از دور مسابقات کنار رود.
الدار کورتانیدزه نیز پس از این پیروزی در مرحله نیمه‌نهایی 3-1 مغلوب سگید مرتاض‌علیف روس شد و با پیروزی مقابل مارک گارمولوویچ لهستانی (که در سال‌های 1998 و 1999 کورتانیدزه را شکست داده بود) موفق به تکرار مدال برنز المپیک خود شد.
یک سال بعد، حیدری در سال 2001 و با انگیزه فراوان راهی مسابقات جهانی شد و بر اساس قرعه در مرحله گروهی مقابل گیورگی گوگشلیدزه کشتی‌گیر گرجی‌الاصل روسیه قرار گرفت، حیدری که در ابتدای کشتی پیش افتاده بود، روی فن پرتابی حریف اسیر شد و با ضربه فنی شکست خورد تا برای دومین سال متوالی مسابقات را بدون مدال ترک کند. الدار کورتانیدزه نیز با شکست مقابل وادیم تاسویف اوکراینی از دور مسابقات کنار رفت تا دست وی نیز در سال 2001 از مدال جهانی کوتاه بماند.
قسمت دوم) جهانی 2002 تهران و باخت مجدد در خانه
علیرضا حیدری که پس از شکست در مسابقات جهانی 2001 شرایط روحی مناسبی نداشت، پس از مدتی دوری بار دیگر برای مسابقات جهانی 2002 تهران به ترکیب تیم ملی ایران بازگشت تا این بار در خانه شانس خود را برای تکرار عنوان قهرمانی سال 1998 تهران امتحان کند، حیدری با قرعه‌ای مناسب با سه پیروزی مقابل حریفانی از سوئیس، چین و عراق به مرحله نیمه‌نهایی رسید و در این مرحله نیز 3-0 وادیم تاسویف اوکراینی را شکست داد تا به فینال مسابقات صعود کند. در سمت دیگر کورتانیدزه در مرحله یک‌چهارم نهایی در رقابتی دشوار مقابل گیورگی گوگشلیدزه از روسیه قرار گرفت و با پیروزی 3-1 نهایتا راهی دیدار نهایی شد.
در دیدار نهایی در سالن لبریز از تماشاگر آزادی حیدری در آخرین ثانیه‌های تایم اول به پای کشتی‌گیر گرج رسید و تا آستانه خاک کردن وی نیز پیش رفت، اما کورتانیدزه زیرک پس از خارج کردن پای خود از دستان حیدری با چرخشی به پشت وی رفت تا 1-0 پیش بیفتد. سه دقیقه دوم بدون رد و بدل شدن امتیازی به پایان رسید تا وقت اضافه در حالت سینه به سینه آغاز شود. حیدری که نگران فنون پرتابی حریف بود در همان ثانیه نخست دستانش را باز کرد تا با از دست دادن فقط 1 امتیاز به ادامه کشتی امیدوار باشد.
تلاش حیدری در ادامه وقت اضافه نیز راه به جایی نبرد، به دلیل دفاع مطلق کورتانیدزه در ثانیه‌های پایانی 1 امتیاز و اخطار به حیدری تعلق گرفت تا این کشتی در نهایت با نتیجه 2-1 به سود قهرمان گرجستان به پایان برسد و وی سرانجام در 30 سالگی برای نخستین بار طعم مدال طلای جهان را بچشد! حیدری که مستاصل شده بود در 15 ثانیه پایانی با بلند کردن دستانش به سمت تماشاگرانی که وی را تشویق به هجوم بیشتر می‌کردند نشان داد که هر کاری می‌توانسته کرده و نمی‌تواند از این حریف امتیاز بگیرد!
قسمت سوم) جهانی 2003 نیویورک، از دست رفتن قهرمانی شخصی و تیمی
در مسابقات جهانی 2003 نیویورک حیدری و کورتانیدزه بار دیگر در دو سمت مخالف جدول قرار گرفتند، حیدری پس از دو پیروزی آسان مقابل حریفانی از لتونی و هلند در مرحله یک هشتم نهایی در رقابتی دشوار 6-6 از سد الکساندر شیماروف بلاروس گذشت، وی در یک‌چهارم نهایی نیز در رقابتی جنجالی 6-3 دانیل کورمایر از کشور میزبان را شکست داد و با پیروزی 3-1 مقابل کوچف از بلغارستان راهی دیدار نهایی شد. در سوی دیگر جدول الدار کورتانیدزه با پیروزی بر حریفانی از سوئیس، ازبکستان، اوکراین و مغولستان بدون از دست دادن حتی یک امتیاز به دیدار فینال راه یافت. سخت‌ترین کشتی قهرمان گرج در مرحله یک‌چهارم نهایی مقابل حریف دیرین خود وادیم تاسویف اوکراینی رقم خورد که با پیروزی 2-0 کورتانیدزه به پایان رسید.
حیدری و کورتانیدزه در حالی در فینال مسابقه به مصاف هم رفتند که این کشتی تکلیف قهرمان تیمی مسابقات را نیز مشخص می‌کرد. بدون احتساب این کشتی، گرجستان با 32 امتیاز در صدر بود، امریکا و ایران با 31 و روسیه با 30 امتیاز در رده‌های بعدی قرار داشتند. پیروزی حیدری می‌توانست ایران را به امتیاز 32 و مساوی با گرجستان رسانده و کشورمان به دلیل مرغوبیت مدال به عنوان نخست می‌رسید.
تایم اول این کشتی بدون اتفاق خاصی با چند حمله ناقص حیدری 0-0 به پایان رسید تا زمان دوم این دیدار در حالت کمرگیری آغاز شود، در این موقعیت لوکا کورتانیدزه با اجرای فن پیچ‌پیچک قهرمان کشورمان را به پل زد تا 3-0 پیش بیفتد. مشت گره کرده کورتانیدزه پس از اجرای فن نشان می‌داد که با وجود باقی ماندن بیش از 2 دقیقه تا پایان دیدار وی از پیروزی خود مقابل حیدری اطمینان داشت. در ادامه حیدری که با کشیده شدن دوبنده خود توسط حریف عصبی شده بود ضربه‌ای به کورتانیدزه زد که موجب اخطار و امتیاز به سود حریف شد. این دیدار در نهایت با نتیجه 4-0 به سود کشتی‌گیر گرج به پایان رسید تا کورتانیدزه ضمن کسب مدال طلا، کشورش را نیز برای نخستین بار (و تا به امروز آخرین بار) به عنوان قهرمانی جهان برساند.
قسمت چهارم) المپیک 2004 آتن و سرانجام پیروزی
علیرضا حیدری در حالی راهی المپیک 2004 آتن شد که ماه‌ها در اردوی تیم ملی همراه با منصور برزگر سرمربی وقت راه‌های غلبه بر قهرمان گرجستانی را تمرین کرده بود، اما با این حال کمتر کسی امید به پیروزی قهرمان کشورمان در رویارویی احتمالی داشت. در مراسم قرعه‌کشی بدترین اتفاق ممکن برای علیرضا حیدری افتاد و قهرمان ایران باید در همان دور نخست مقابل جدی‌ترین حریف خود قرار می‌گرفت!
این کشتی نیز با حکایتی مشابه رقابت‌های قبلی آغاز شد و کورتانیدزه دو بار در زمان اول با سود بردن از زیرگیری‌های ناقص حیدری و در برگشت‌ها موفق به خاک کردن قهرمان سال 1998 جهان شد تا این زمان با نتیجه 2-0 به سود وی خاتمه پیدا کند. سه دقیقه دوم نیز بدون اتفاق خاصی سپری شد تا ادامه کشتی در وقت اضافه و در حالت سینه به سینه پیگیری شود. پس از گذشت حدود سی ثانیه و پس از یکی دو اقدام نافرجام ریسکی از سوی حیدری، دست‌های الدار کورتانیدزه باز شد. به نظر می‌رسید که قهرمان گرجستانی با اطمینان از توانایی دفاعی خود در 2 دقیقه باقی مانده ترجیح داد که با از دست دادن فقط 1 امتیاز از فنون ریسکی احتمالی حیدری جلوگیری کند. اما این امتیاز بادآورده سرنوشت کشتی را تغییر داد و حیدری که روحیه مضاعفی کسب کرده بود ثانیه‌هایی بعد با زیرگیری از پهلو سرانجام و پس از 4 کشتی موفق به خاک کردن حریف سرسخت خود شد تا حساب کار را 2-2 مساوی کند. کورتانیدزه که به دلیل اخطار بیشتر برای نخستین بار از حیدری عقب افتاده بود بر حملات خود افزود اما باز هم قهرمان ایرانی بود که در دقیقه پایانی در موقعیتی مشابه با زیر از پهلو حریف خود را در خاک نشاند تا با نتیجه 3-2 به پیروزی برسد.
حیدری که با شکستن طلسم کورتانیدزه دیگر مدعی نخست مدال طلا محسوب می‌شد، پس از دو پیروزی مقابل حریفانی از برزیل و آذربایجان در مرحله نیمه‌نهایی و در رقابتی جنجالی 6-4 مقابل ماگومد ابراگیموف ازبک (کشتی‌گیری که قبلا بارها مغلوب حیدری شده بود) شکست خورد تا در مسابقه رده‌بندی مقابل دانیل کورمایر امریکایی قرار بگیرد. حیدری که به دلیل باخت قبلی روحیه مناسبی نداشت در زمان شش دقیقه عادی 2-0 از حریف امریکایی عقب افتاد اما در وقت اضافه به خود آمد و با برتری 3-2 مدال برنز المپیک را بر گردن آویخت.
پس از المپیک آتن
علیرضا حیدری پس از یک سال غیبت در سال 2006 با انگیزه شکستن رکورد تعداد مدال شادروان تختی به صحنه بازگشت و در مسابقات جهانی 2006 تا آستانه کسب هفتمین مدال و تساوی با رکورد غلامرضا تختی نیز پیش رفت، اما در مسابقه رده‌بندی در آخرین ثانیه‌ها مغلوب روسلان شیخوف از بلاروس شد و مدال برنز را از دست داد. حیدری پس از یک سال غیبت و واگذار کردن دوبنده تیم ملی به سعید ابراهیمی بار دیگر در سال 2008 پس از حاشیه‌های فراوان در مسابقات انتخابی تیم ملی برای حضور در المپیک پکن شرکت کرد، اما در میانه کشتی مقابل جعفر دلیری (که در دور اول سعید ابراهیمی را شکست داده بود) و پس از پیروزی مقتدرانه در زمان اول با بوسیدن تشک کشتی از عرصه قهرمانی خداحافظی کرد!
الدار کورتانیدزه نیز در سال 2005 بار دیگر در مسابقات جهانی شرکت کرد و با شکست در فینال مسابقات مقابل حاجی‌مراد گاتسالوف به مدال نقره رسید. پس از این رقابت‌ها بود که با بازگشت گیورگی گوگشلیدزه به کشور گرجستان، کورتانیدزه مجبور به صعود به وزن بالاتر شد و پس از چند حضور ناموفق در سنگین‌وزن به دوران ورزشی خود خاتمه داد.
مقایسه کارنامه ورزشی دو قهرمان بزرگ ایران و گرجستان در جدول زیر آمده است، لازم به ذکر است که مدال‌های علیرضا حیدری در مسابقات قهرمانی آسیا شامل سه مدال طلای وی در بازی‌های آسیایی نیز می‌باشد. حیدری در سال‌های 1998، 2002 و 2006 سه بار موفق به کسب مدال طلای بازی‌های آسیایی شد تا یکی از موفق‌ترین ورزشکاران ایرانی تاریخ این مسابقات لقب بگیرد.
| کشتی‌گیر |
سال تولد |
بازی‌های المپیک | قهرمانی جهان | قهرمانی قاره (آسیا و اروپا) | ||||||
| طلا | نقره | برنز | طلا | نقره | برنز | طلا | نقره | برنز | ||
| علیرضا حیدری | 1976 | - | - | 1 | 1 | 3 | 1 | 7 | - | 1 |
| الدار کورتانیدزه | 1972 | - | - | 2 | 2 | 2 | 1 | 5 | 3 | 2 |
