مروری بر اسامی 56 وزنهبردار دوپینگی از 13 کشور; روسیه و قزاقستان در صدر جدول متخلف‌ها
پرونده آزمایش‌های دوپینگ وزنه‌برداری در المپیک‌های 2008 و 2012 با 62 نمونه مثبت بسته شد
اختصاصی طرفداری - کمیته بین‌المللی المپیک روز چهارشنبه 5 آذر به طور رسمی خبر محرومیت سه وزنهبردار رومانیایی حاضر در المپیک 2012 لندن را تایید کرد، با احتساب این سه وزنهبردار مجموع موارد دوپینگ دو المپیک 2008 و 2012 در ورزش وزنه‌برداری به عدد 62 رسید، جالب اینکه از این 62 مورد تنها یک وزنهبردار در هنگام مسابقات و در آزمایش اولیه مردود شده و در 61 مورد دیگر ورزشکار خاطی سال‌ها بعد و در آزمایش مجدد گرفتار شده است! 62 نمونه مثبت دوپینگ مربوط به 56 وزنهبردار است و 6 ورزشکار هم در هر دو المپیک 2008 و 2012 از مواد نیروزای ممنوعه استفاده کرده‌اند. از میان سایر ورزش‌ها تنها دو و میدانی با حدود 70 نمونه دوپینگ عددی بیشتر از وزنه‌برداری در این زمینه به ثبت رسانده است!
آزمایش مجدد چیست؟
کمیته بین‌المللی المپیک IOC از سال 2004 تصمیم به ذخیره کردن نمونه دوپینگ ورزشکاران حاضر در مسابقات المپیک گرفت، دلیل این تصمیم عقب ماندگی همیشگی علم مبارزه با دوپینگ در مقابل علم انجام دوپینگ بود! ایده اصلی این عمل بر این پایه استوار بود که با پیشرفت علم مبارزه با دوپینگ در سالیان بعد با آزمایش مجدد نمونه‌های ذخیره شده بتوان ورزشکاران خاطی را حتی پس از گذشت چندین سال گرفتار کرد و مورد مجازات قرار داد!
با اجرای اولیه این طرح در دوره اول آن در سال 2004 تنها 5 ورزشکار (از جمله یک وزنهبردار) در آزمایش مجدد نمونه‌های خود مردود شدند. اما پیشرفت علم مبارزه با دوپینگ در سال‌های 2015 و 2016 سبب شد تا موارد بسیار بیشتری از تخلفات المپیک‌های 2008 و 2012 آشکار شود. بر اساس قوانین IOC آزمایش مجدد نمونه‌های دوپینگ ذخیره شده تنها تا 8 سال پس از برگزاری المپیک مجاز است و بنابر این از ماه آگوست سال 2020 (برابر با مرداد 1399) آزمایش دیگری روی نمونه‌های مرتبط با المپیک 2012 لندن انجام نمی‌شود. اما برخی پرونده‌های باز مربوط به این مسابقات همچنان باقی مانده که به نظر می‌رسد حداقل در مورد ورزش وزنه‌برداری این سه ورزشکار رومانیایی آخرین موارد دوپینگ این ورزش در المپیک لندن باشند. آزمایش مجدد نمونه‌های مربوط با المپیک 2008 پکن نیز از سال 2016 متوقف شده بود. با این حساب پرونده دوپینگ ورزش وزنه‌برداری در المپیک 2008 پکن با 26 مورد مثبت و در المپیک 2012 لندن با 36 مورد مثبت دوپینگ بسته خواهد شد.
المپیک 2008 پکن
در جریان المپیک 2008 پکن تنها یک وزنهبردار در آزمایش دوپینگ مردود شد. اما با آزمایش مجدد نمونه‌های وزنه‌برداران، تعداد نفرات متخلف از 1 به 26 رسید! در این لیست نام 11 مرد و 15 زن وزنهبردار به چشم می‌خورد. از 26 ورزشکار دوپینگی 16 نفر موفق به کسب مدال شده بودند. در مجموع 4 مدال طلا، 5 نقره و 7 برنز از وزنه‌برداران دوپینگی بازپس گرفته شد.
در بخش مردان ایلیا ایلین قزاق تنها برنده مدال طلایی بود که دوپینگی اعلام شد، دیگر وزنهبردار نامداری که در آزمایش مجدد گرفتار شد آندری ریباکوف از بلاروس بود که در این مسابقات رکورد مجموع جهان را شکست هرچند که به دلیل وزن بدن بیشتر نسبت به لو یونگ چینی در نهایت به مدال نقره بسنده کرد.
ایگور رازورونوف اوکراینی که نامش در انتهای جدول زیر درج شده تنها وزنه‌برداری بود که نمونه دوپینگش در همان هنگام مسابقات و در آزمایش اولیه مثبت اعلام شد.
| وزنهبردار | کشور | وزن | رتبه یا مدال |
| سردار حسنوف | آذربایجان | 62 کیلو | اوت |
| تیگران مارتیروسیان | ارمنستان | 69 کیلو | مدال برنز |
| الکساندرو دودوگلو | مولداوی | مقام 9 | |
| آندری ریباکوف | بلاروس | 85 کیلو | مدال نقره |
| ولادیمیر سدوف | قزاقستان | مقام 4 | |
| انتقام زایروف | آذربایجان | مقام 9 | |
| ایلیا ایلین | قزاقستان | 94 کیلو | مدال طلا |
| حاجی‌مراد آکایف | روسیه | مدال برنز | |
| نظامی پاشایف | آذربایجان | مقام 5 | |
| دیمیتری لاپیکوف | روسیه | 105 کیلو | مدال برنز |
| ایگور رازورونوف | اوکراین | مقام 6 |
در بخش زنان که مسابقات در اوزان کمتر و با تعداد نفرات کمتری برگزار می‌شد، برخلاف انتظار موارد تخلف دوپینگ بیشتر از قسمت مردان بود. مثبت اعلام شدن نمونه دوپینگ سه وزنهبردار طلایی کشور چین مهم‌ترین اتفاق بخش زنان بود، جالب اینکه هر سه ورزشکار زن چینی از مواد ممنوعه یکسانی استفاده کرده بودند!
| وزنهبردار | کشور | وزن | رتبه یا مدال |
| چن شیه‌شیا | چین | 48 کیلو | مدال طلا |
| سیبل اوزکان | ترکیه | مدال نقره | |
| نورجان تایلان | ترکیه | اوت | |
| ناستازیا نوویکووا | بلاروس | 53 کیلو | مدال برنز |
| مارینا شاینووا | روسیه | 58 کیلو | مدال نقره |
| ایرینا نکراسووا | قزاقستان | 63 کیلو | مدال نقره |
| مایا مانزا | قزاقستان | اوت | |
| لیو چونهونگ | چین | 69 کیلو | مدال طلا |
| ناتالیا داویدووا | اوکراین | مدال برنز | |
| کائو لی | چین | 75 کیلو | مدال طلا |
| نادژدا افستیوخینا | روسیه | مدال برنز | |
| ایرینا کولشا | بلاروس | مقام 4 | |
| هریپسیمه خورشودیان | ارمنستان | مقام 11 | |
| الگا کوروبکا | اوکراین | +75 کیلو | مدال نقره |
| ماریا گرابووتسکایا | قزاقستان | مدال برنز |
المپیک 2012 لندن
در پایان المپیک 2012 لندن هیچ وزنه‌برداری در لیست ورزشکاران دوپینگی مسابقات مشاهده نمی‌شد، خبری خوب که در نگاه اول نشان از مبارزه جدی با دوپینگ در این ورزش داشت، اما در واقع دلیل اصلی این اتفاق علم پیشرفته دوپینگ وزنه‌برداران و مربیان آنان بود! کمیته بین‌المللی المپیک در حد فاصل سال‌های 2016 تا 2020 در چندین مرحله نمونه‌های دوپینگ ذخیره شده مرتبط با وزنه‌برداران المپیک لندن را مورد آزمایش قرار داد و در هر مرحله افراد بیشتری به لیست متخلفان اضافه شدند! در نهایت لیست وزنه‌برداران دوپینگی با ثبت 36 نام بسته شد. در این بین 18 نفر از مدال‌آوران مسابقات نیز قرار داشتند، عددی که 42 درصد از مدال‌آوران ورزش وزنه‌برداری در المپیک لندن را تشکیل می‌دهد! وزنه‌برداران دوپینگی در مجموع 5 طلا، 5 نقره و 8 برنز کسب کرده بودند. نام 21 مرد و 15 زن در بین نفرات دوپینگی دیده می‌شود.
در بخش مردان عجیب‌ترین اتفاق در دسته 94 کیلوگرم افتاد، جایی که وجود 8 ورزشکار دوپینگی این دسته را به دوپینگی‌ترین ماده تاریخ المپیک در بین تمام ورزش‌ها تبدیل کرد! هر سه نفر برتر این ماده از جمله ایلیا ایلین قزاق به دلیل استفاده از مواد نیروزا محروم شدند و سعید محمدپور از کشورمان که در رده‌بندی اولیه پنجم شده بود به مدال طلا رسید. از بین 7 نفر برتر مسابقات تنها محمدپور بود که از مواد نیروزا استفاده نکرده بود! پس از وی، وزنه‌برداران کره جنوبی و لهستان که هشتم و نهم شده بودند به مدال‌های نقره و برنز رسیدند. از اسامی سرشناس دیگر حاضر در لیست می‌توان به حاجی‌مراد آکایف روس اشاره کرد، آکایف که سال 2011 قهرمان جهان شده بود، حتی به لندن هم آمد اما با اعلام مصدومیت از شرکت در مسابقات انصراف داد، با این حال حتی اعلام مصدومیت (احتمالا تقلبی) نیز موجب فریب ماموران مبارزه با دوپینگ نشد و از این وزنهبردار روس هم علی‌رغم شرکت نکردن آزمایش دوپینگ به عمل آمد.
| وزنهبردار | کشور | وزن | رتبه یا مدال |
| والنتین هریستوف | آذربایجان | 56 کیلو | مدال برنز |
| فلورین کرویتورو | رومانی | مقام 9 | |
| ارول بیلگین | ترکیه | 62 کیلو | مقام 8 |
| رازوان مارتین | رومانی | 69 کیلو | مدال برنز |
| مته بینای | ترکیه | مفام 6 | |
| آپتی آئوخادوف | روسیه | 85 کیلو | مدال نقره |
| میکالای نوویکوف | بلاروس | مقام 8 | |
| رائولی سیرکیدزه | گرجستان | مقام 9 | |
| گابریل سینکرایان | رومانی | اوت | |
| ایلیا ایلین | قزاقستان | 94 کیلو | مدال طلا |
| الکساندر ایوانوف | روسیه | مدال نقره | |
| آناتولی کیریکو | مولداوی | مدال برنز | |
| آندری دمانوف | روسیه | مقام 4 | |
| انتقام زایروف | آذربایجان | مقام 6 | |
| الماس اوتشوف | قزاقستان | مقام 7 | |
| نورایر واردانیان | ارمنستان | مقام 11 | |
| اندری کارینا | آلبانی | مقام 14 | |
| الکسی توروختی | اوکراین | 105 کیلو | مدال طلا |
| روسلان نورالدینوف | ازبکستان | مقام 4 | |
| حاجی‌مراد آکایف | روسیه | عدم شرکت | |
| یوگنی ژارناسک | بلاروس | +105 کیلو | مقام 9 |
در بخش زنان این بار نوبت کشور قزاقستان بود که سه مدال طلای خود را از دست بدهد! هر سه وزنهبردار طلایی این کشور ورزشکاران دوتابعیتی بودند که از کشورهای چین و روسیه به خدمت سیستم ورزش قزاقستان در آمده و برای این کشور موفق به کسب مدال طلا شدند. از نکات جالب دیگر مثبت شدن نمونه دوپینگ هر سه نفر برتر دسته 75 کیلوگرم زنان بود. ضمن اینکه با محرومیت کریستینا یوو کشور مولداوی هر دو مدالی که در مجموع مسابقات المپیک (هر دو در ورزش وزنه‌برداری) به دست آورده بود را به دلیل دوپینگ ورزشکارانش به کمیته بین‌المللی المپیک پس داد!
| وزنهبردار | کشور | وزن | رتبه یا مدال |
| زلفیا چینشانلو | قزاقستان | 53 کیلو | مدال طلا |
| کریستینا یوو | مولداوی | مدال برنز | |
| یولیا کالینا | اوکراین | 58 کیلو | مدال برنز |
| بویانکا کوستووا | آذربایجان | مقام 5 | |
| مایا مانزا | قزاقستان | 63 کیلو | مدال طلا |
| اسوتلانا ساروکایوا | روسیه | مدال نقره | |
| سیبل شیمشک | ترکیه | مقام 4 | |
| رکسانا کوکوش | رومانی | 69 کیلو | مدال نقره |
| مارینا اشکرمانکووا | بلاروس | مدال برنز | |
| دینا سازاناوتس | بلاروس | مقام 4 | |
| ملینه دالوزیان | ارمنستان | اوت | |
| اسوتلانا پودوبدووا | قزاقستان | 75 کیلو | مدال طلا |
| ناتالیا زابولوتنایا | روسیه | مدال نقره | |
| ایرینا کولشا | بلاروس | مدال برنز | |
| هریپسیمه خورشودیان | ارمنستان | +75 کیلو | مدال برنز |
نگاهی به کشورهای متخلف
حاجی‌مراد آکایف از روسیه، ایلیا ایلین از قزاقستان، هریپسیمه خورشودیان از ارمنستان، ایرینا کولشا از بلاروس، مایا مانزا از قزاقستان و انتقام زایروف از آذربایجان 6 وزنه‌برداری بودند که هم در المپیک 2008 و هم در المپیک 2012 از مواد ممنوعه نیروزا استفاده کردند و نام آنان دو بار در بین نفرات دوپینگی آمده است! از این جمع ایلیا ایلین قزاق در هر دو المپیک موفق به کسب مدال طلا شده بود.
نام 13 کشور در جداول بالا به چشم می‌خورد که 9 مورد آن کشورهای استقلال یافته شوروی سابق هستند! با داشتن 49 مورد از 62 نمونه مثبت دوپینگ، 79 درصد از موارد دوپینگ ورزش وزنه‌برداری در دو المپیک 2008 و 2012 به روسیه و سایر کشورهای استقلال یافته شوروی سابق تعلق دارد.
| کشور | مجموع موارد دوپینگ |
مدال‌های پس گرفته شده | ||
| طلا | نقره | برنز | ||
| قزاقستان | 10 | 5 | 1 | 1 |
| روسیه | 10 | - | 5 | 3 |
| بلاروس | 8 | - | 1 | 3 |
| آذربایجان | 6 | - | - | 1 |
| اوکراین | 5 | 1 | 1 | 2 |
| ترکیه | 5 | - | 1 | - |
| ارمنستان | 5 | - | - | 2 |
| رومانی | 4 | - | 1 | 1 |
| چین | 3 | 3 | - | - |
| مولداوی | 3 | - | - | 2 |
| آلبانی | 1 | - | - | - |
| ازبکستان | 1 | - | - | - |
| گرجستان | 1 | - | - | - |
مدال‌های پس گرفته شده به چه کسانی رسید؟
موارد دوپینگ و محرومیت‌هایی که در بالا ذکر شد، تغییرات مهمی را در رتبه وزنه‌برداران ایرانی ایجاد کرد، در المپیک 2008 پکن که کشورمان با تیمی ناقص و ناآماده راهی مسابقات شده بود، اصغر ابراهیمی که در هنگام مسابقات به مقام هفتم رسیده بود پس از اعلام دوپینگ سه نفر از نفرات برتر به رتبه چهارم دسته 94 کیلوگرم ارتقا پیدا کرد. نایب قهرمان بازی‌های آسیایی 2010 که در حال حاضر رئیس هیئت وزنه‌برداری استان گیلان است در حالی مدال برنز المپیک را از دست داد که تنها 1 کیلوگرم کمتر از نفر ششم مسابقات (نفر سوم جدول کنونی) وزنه زده بود! محسن بیرانوند دیگر ورزشکار کشورمان بود که رتبه وی از مقام 11 به مقام نهم دسته 105 کیلوگرم بهبود پیدا کرد.
اما اتفاق مهم‌تر برای ایران در المپیک 2012 افتاد، سعید محمدپور که در دسته 94 کیلوگرم به مقام پنجم رسیده بود با دوپینگ تمام نفرات برتر به مدال طلا رسید و مدال طلای خود را در حاشیه مسابقات جهانی 2018 ترکمنستان بر گردن آویخت. کیانوش رستمی که در وزن 85 کیلوگرم سوم شده بود به مدال نقره ارتقا پیدا کرد و نواب نصیرشلال هم که در دسته 105 کیلوگرم به مدال نقره رسیده بود حالا قهرمان این وزن محسوب می‌شود، شایان ذکر است که رستمی و نصیرشلال علی‌رغم آنکه تغییر مدال هر دو نفر به شکل رسمی در وبسایت کمیته بین‌المللی المپیک درج شده است با توجه به روند طولانی توزیع دوباره مدال‌ها هنوز موفق به دریافت مدال‌های جدید خود نشده‌اند.
توزیع دوباره مدال‌ها اتفاق جالبی برای زندگی ورزشی لیدیا والنتین وزنهبردار زن اسپانیایی رقم زد، والنتین که تا قبل از سال 2016 هیچ مدال المپیکی نداشت و در المپیک‌های 2008 و 2012 به ترتیب پنجم و چهارم شده بود، در پایان سال 2016 سه مدال المپیک از سه رنگ متفاوت در کارنامه داشت! والنتین که خبر محرومیت رقبا را قبل از شروع المپیک 2016 ریودوژانیرو شنیده بود، با روحیه‌ای مضاعف در این مسابقات به مدال برنز رسید و پس از مدتی دو مدال دیگر نیز دریافت کرد! مقام پنجم وی در المپیک 2008 پکن با محرومیت نفرات اول و سوم و چهارم به مدال نقره تبدیل شد و رتبه چهارم والنتین در المپیک لندن نیز با دوپینگ هر سه نفر برتر به مدال طلا ارتقا پیدا کرد!
آیا امکان تغییر بیشتر در جدول مدال‌ها غیرممکن است؟
جواب این سوال منفی است! کمیته بین‌المللی المپیک دیگر آزمایش دوپینگ مجددی روی نمونه‌های مربوط به المپیک 2012 لندن و المپیک‌های پیش از آن انجام نخواهد داد اما در هر زمان در صورت اثبات دوپینگ یا تخلف هر یک از ورزشکاران امکان محرومیت وی و تغییر در جدول مدال‌ها وجود دارد.
برای مثال راتیکان گولنوی وزنهبردار تایلندی که خود پس از مثبت شدن آزمایش دوپینگ وزنهبردار دیگری از اوکراین به مدال برنز دسته 58 کیلوگرم زنان در المپیک 2012 لندن رسیده بود، در ماه ژانویه 2020 در یک مصاحبه که توسط دوربین مخفی شبکه تلویزیونی ARD آلمان انجام شد به انجام عمل دوپینگ از سن 18 سالگی تاکنون و مخصوصا پیش از المپیک لندن اعتراف کرده است. IOC به همین دلیل و با استناد به صحبت‌های خود این ورزشکار، پرونده‌ای مربوط به وی و سایر وزنه‌برداران زن تایلندی گشوده است و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
