پادزهر کرونا در دستان یک «ایرانی»
آیا واقعا یک پزشک ایرانی در یک شرکت آمریکایی به ساخت داروی کرونا نزدیک شده است؟
در این روزهای کرونایی رسانه‌های متعبر جهانی درباره یک شرکت آمریکایی صحبت می‌کنند که توانسته نسخه آزمایشی داروی کرونا را با موفقیت نسبی تست کند.
این دارو که Remdesivir نام دارو پس از عملکرد موفقیت‌آمیز روی چند آمریکایی حالا به امید شماره یک سازمان بهداشت جهانی تبدیل شده و قرار است نتیجه آزمایش این دارو روی بیماران چینی نیز اعلام شود.نکته مهم اما اینجاست مدیرعامل این شرکت آمریکایی که «گیلیاد» نام دارد یک ایرانی است! دکتر «مهرداد پارسی».
حالا در کنار داروهایی مانند داروی آنفلوآنزا (تامی‌فلو)، داروی HIV، داروی مالاریا و هپاتیت که به بیماران کرونایی داده می‌شد، داروی Remdesivir در حال تبدیل شدن به امید شماره یک برای درمان و تسکین کروناست.
مسئله سوال‌برانگیز اما اینجاست که مقام‌ها و مسئولان ایرانی درباره این دارو و احتمال موفقیت آن در آینده صحبتی به میان نمی‌آورند (تا آنجا که می‌دانیم فقط یک بار دکتر ایرج ملک زاده معاون وزیر بهداشت درباره این دارو صحبت کرد).
این گزارش را بخوانید تا بدانید ماجرا چیست و سرانجام داروهای درمان کرونا به کجا رسیده است.
شرکت گیلیاد از کجا آمده؟
در ویکی پدیای این شرکت آمده: « گیلیاد Gilead Sciences شرکت داروسازی و بیوتکنولوژی آمریکایی است که در زمینه تولید داروهای پزشکی ریه و هایپرتنسیون ریوی، هپاتیت بی، هپاتیت سی و ترک اعتیاد، نارسایی قلبی، سرطان‌شناسی، مبارزه با آسم، اچ‌آی‌وی و ایدز، داروهای فشار خون و انواع پیش‌داروها فعالیت میکند.
شرکت گیلیاد در سال ۱۹۸۷ توسط پزشکی به نام مایکل ریوردن راه‌اندازی شد و در حال حاضر (۲۰۱۵) به عنوان دهمین شرکت داروسازی جهان شناخته می‌شود. دفتر مرکزی این شرکت در شهر فوستر سیتی، کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا قرار دارد و سهام آن در بازار بورس نزدک معامله می‌شود و جزئی از شاخص اس اند پی ۵۰۰ و نزدک-۱۰۰ به شمار می‌آید.
بنا بر گزارش شرکات گیلیاد دونالد رامسفلد پیش از آنکه در کابینه جرج دابلیو بوش مشغول به کار شود، سهامدار و مدیرعامل شرکت گیلیاد بوده‌است.» همین نکته آخر ممکن است یکی از عوامل عدم تمایل مقام‌های ایرانی به اطلاع‌رسانی درباره این دارو باشد.
سهامداران این شرکت آمریکایی از سیاستمداران مشهور و متنفذ آمریکایی هستند و احتمالا اعتماد به آن‌ها و همکاری با آن‌ها غیرممکن است. نکته دیگر این است که شاید برخی سهامداران و مسئولان این شرکت دارای ملیتی باشند که نتوان با آن‌ها همکاری کرد.
البته تمامی این مواردی که گفتیم حدس و گمان است و ممکن است مسئولان ایرانی به این دلیل که داروی Remdesivir فعلا در مرحله آزمایش است و اثر بخشی آن به صورت صددرصدی تایید نشده، از صحبت درباره آن اجتناب می‌کنند (که امری درست و قابل قبول است).
درباره آقای پارسی
سایت «الف» نوشته: «می‌توان به ارتباط ضمنی این دارو با ایران از مدیرعامل شرکت گیلیاد یعنی پروفسور مهرداد پارسی اشاره کرد که شاید در رایزنی‌های احتمالی متخصصان و بخش مدیریت بهداشت کشور با این کمپانی مفید باشد.
مهرداد پارسی یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان صنعت بیو تکنولوژی در سطح اول دنیاست. همچنان بد نیست اشاره کنیم به سوابق تحصیلی او به غیر از فارغ التحصیل شدن از بهترین دانشگاه‌ها دنیا به نکته‌ای که برای تمام جوانان و دانشجویان و محققان کشورمان می‌تواند نکته آموز باشد اشاره‌ای به خاطره او در دوران دانشجویی است که به عنوان عضو یک کار تحقیقاتی برای بررسی و گرفتن نمونه از موجودات میکروسکوپی داخل کوسه‌های دریای کارائیب مسئولیتش بستن آرواره‌ها و پوشاندن چشم‌های کوسه‌های صید شده با حوله بوده تا سایر اعضای تیم بتوانند نمونه‌ها را از بدن کوسه‌ها جدا کنند سپس وظیفه او بیرون آوردن قلاب یا تور از آرواره‌های کوسه‌ها برای رها کردن مجدد آن‌ها به دریا بوده که به گفته خودش خطرناک‌ترین کار ممکن ولی در عین حال شیرین‌ترین خاطره او در مرارت‌ها و سختی‌هایی است که از سر گذرانده تا به این مقام علمی در سطح اول دنیا رسیده.»
داروی Remdesivir چگونه کار میکند؟
مراحل تحقیق و تولید این دارو بیشتر در بحران جهانی ویروس ایبولا بین سال‌های 2014 تا 2016 انجام شده بوده و روی ویروس ایبولا موثر بوده و روی سایر ویروس‌های هم خانواده مانند سارس و مرس هم در آزمایش‌ها جواب داده و حالا هم به گفته مقامات دانشگاهی و بهداشتی چین و تایوان و آمریکا که این دارو را در یک اقدام مشترک بر بیماران کرونا ویروس با شرایط وخیم در یازده بیمارستان ایالت هوبی به مرکزیت ووهان و همچنین بیماران وخیم در تایوان و آمریکا انجام شده موثر و مفید بوده.
ادعا شده یکی از دلایل اصلی کاهش سریع مرگ و میر این ویروس در چین در روزهای اخیر همین استفاده گسترده‌تر از این دارو در این 11 بیمارستان است و در مورد بیمار آمریکایی با شرایط بسیار وخیم بعد از استفاده از این دارو ظرف بیست و چهار ساعت علایم بیماری به نحو بسیار قابل توجهی تخفیف یافته و بیمار توانسته از بخش مراقبت‌های ویژه به بخش قرنطینه بر گردد.
نحوه عمل این دارو تاثیر گذاری بر RNA های ویروس‌هاست به صورتی که آن‌ها را به اصطلاح گیج و چیدمان آن‌ها را به هم می‌ریزد و چرخه باز تولید و تکثیر آن را کاهش و در نهایت متوقف میکند هر چند این دارو هنوز در شرایط آزمایشی قرار دارد ولی حالا با توجه به فوریت کنترل فاجعه دولت‌های چین و تایوان وارد توافق تجاری با کمپانی گیلیاد برای تولید انبوه این دارو برای استفاده گسترده‌تر از آن شدند و آزمایشگاه ملی تایوان با کسب اجازه از کمپانی گیلیاد در روز سه‌شنبه توانسته یک گرم از این داروی بیو تکنولوژی را در تایوان تولید کند و امیدوار است که بتواند تا یک کیلوگرم از این دارو را در عرض یک تا دو هفته آینده تولید کند.
به هر حال مراحل تایید دارو توسط اداره استاندارد دارویی و غذایی آمریکا برای استفاده عمومی در آمریکا بسیار وقت بر است ولی تایوان یا چین یا هر کشور دیگری برای استفاده گسترده مجبور به انتظار برای تایید این دارو توسط اداره دارو و غذای آمریکا نیستند و فقط نیاز به توافق برای حق معنوی تولیدات و اختراعات با این کمپانی دارند که در حال انجام آن هستند.
رسانه‌های بین‌المللی چه می‌گویند؟
1. واشنگتن پست: مؤسسات ملی بهداشت و مقامات بهداشتی چین روی صدها نفر این دارو را آزمایش کرده‌اند. از جمله بیمارانی که پس از خارج شدن از کشتی مسافرتی مشهور، به قرنطینه رفتند.
Gilead ادعا کرده این دارو چنان سریع عمل کرده که حتی منتظر تأیید لازم توسط سازمان غذا و دارو نباید ماند. بنابراین قبل از تایید سازمان داروی آمریکا، این دارو را به چین فرستاده است.
مقام‌های این شرکت در پاسخ به این سوال که چرا بدون مجوز نهایی این دارو را به چین فرستاده‌اند، گفته‌اند به نظر آن‌ها آزمایشات مطابق عرف معمول جهانی انجام داده و با توجه به شرایط اضطراری فعلی، نیازی به سپری کردن بروکراسی‌های معمول نیست.
2. گاردین: در حالی که همگان منتظر اعلام نتایج قطعی این دارو و اعلام آن توسط سازمان بهداشت جهانی هستند ، پزشکان ایالات متحده ، چین و ایتالیا در حال حاضر از Remdesivir به صورت دلسوزانه (تبصره قانونی که می‌گوید اگر بیماری در حال مرگ بود می‌توان با اجازه خودش از داروهایی که در مرحله آزمایش هستند، استفاده کرد) برای معالجه تعداد کمی از بیماران مبتلا به Covid-19 شدید استفاده می‌کنند.
اولین بیمار آمریکایی ، یک مرد 35 ساله در شهرستان اسنومومیش ، واشنگتن بهبود یافت اما آزمایشات کامل برای ارزیابی اینکه آیا این دارو شدت علایم و از نظر مرگ و میر را کاهش می‌دهد، لازم است.
3. fortune: وزارت بهداشت عمومی واشنگتن و گیلاد هنوز به درخواست‌های متعدد Fortune برای اظهارنظر درباره نحوه استفاده Remdesivir در آمریکا و ابهامات آن پاسخ ندادند. این سوالات محور بودند:
كروناویروس و آنفلوآنزا علایم مشابهی دارند. بنابراین ، آن‌ها چگونه متفاوت هستند؟
برخی از شرکت‌های دارویی افراطی‌ترین راه‌ها را برای آزمایش و به دست آوردن داروی درمان کرونا انجام می‌دهند. آیا داروی گیلیاد اینگونه نیست؟
داروهای احتمالی کرونا چیست؟
همانطور که می‌دانید تا به حال واکسن و داروی قطعی کرونا ساخته نشده و احتمالا تا کشف نهایی آن یکسال فاصله داریم. در حال حاضر چند داروی مختلف برای کم‌کردن عوارض کرونا به بیماران داده می‌شود که هیچ‌کدام نتوانسته تایید نهایی سازمان بهداشت جهانی به عنوان درمان قطعی بیماری کرونا را دریافت کند. این چند دارو را مرور می‌کنیم.
تامی‌فلو یا همان داروی آنفلوآنزا مهم‌ترین دارویی بود که برای کنترل علایم این بیماری استفاده می‌شد. روز گذشته اما رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد که داروی تامی‌فلو تاثیری در پیشگیری یا درمان کرونا ندارد.
کیانوش جهانپور در حساب توئیتر خود نوشت: «تامی‌فلو یا Oseltamivir مهارکننده رقابتی آنزیم نورآمینیداز ویروسی است و مطابق بررسی‌های انجام شده، در پیشگیری یا درمان کرونا تاثیری ندارد.
موضوع در کمیته‌های علمی، بررسی و در کمیته درمان ستاد ملی مقابله با کرونا نیز مطرح شد و حسب آخرین اطلاع، از پروتکل درمان بیماری کووید ۱۹ حذف شد.» البته مشخص نیست این صحبت وزارت بهداشت مطابق با تحقیقات جهانی است یا خود مسئولان وزارت بهداشت ایران به این نتیجه رسیده‌‌اند؟ چون ما که در جست‌وجوهای خودمان به چنین نتیجه‌ای در سایت‌ها ومنابع خارجی نرسیدیم و داروی آنفلوآنزا در دنیا همچنان به عنوان داروی مکمل به بیماران مبتلا به کرونا داده می‌شود.
خبرگزاری فرانسه نوشت: «تجویز یک داروی رایج که برای معالجه مالاریا از آن استفاده می‌شود، در درمان مبتلایان به ویروس جدید کرونا «موثر» است.
می‌دانیم که کلروکین در آزمایش درون کشتگاهی (in vitro) برای مقابله با نوع جدید ویروس کرونا موثر بود و حالا بررسی کلینیکی آن در چین نیز این امر را ثابت کرده است.
در نهایت شاید راه درمان این بیماری عفونی [ابتلا به ویروس جدید کرونا] ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین مورد در بین عفونت‌های ویروسی باشد.
همچنین دانشمندان چینی در گزارش خود درباره این تحقیق اعلام کرده‌اند که «نتایج بررسی‌های انجام شده روی بیش از ۱۰۰ بیمار نشان می‌دهد که استفاده از فسفات کلروکین از درمانی که روی گروه شاهد (گروه گواه) انجام شده بود در جلوگیری از پیشرفت بیماری، بهبود وضع ریه‌ها و در نهایت برای اینکه بار دیگر آزمایش بیمار منفی شود و دوره بیماری‌اش کوتاه شود موثرتر بوده است.»
قرص هیدروکسی کلروکین که در ابتدا برای درمان بیماری مالاریا مورد استفاده قرار می‌گرفت. در حال حاضر این دارو در درمان بسیاری از بیماری‌های التهابی مانند روماتوئید آرتریت و انواع التهابات مفصلی و بیماری لوپوس است که همگی از دسته بیماری‌های خود ایمنی هستند.
