حتی داروین آن‌ها را «چندش‌آور» خواند اما اهمیت کرکس‌ها از زشتی‌‌شان بیشتر است
۱ بازدیدیکشنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۷ - ۱۳:۵۸
۳۶ دیدگاه
محافظ کنترل
- چارلز داروین، در دفترچه‌ی خاطرات خود هنگام سفر با کشتی اچ.ام.اس بیگل در سال ۱۸۳۵، این پرندگان را «چندش‌آور» خواند و گفت که سر‌های تاسشان برای «غوطه‌‌خوردن در گندیدگی و تعفن شکل گرفته است.» از جمله موارد سازگاری آن‌ها با نقشی که در محیط زیست دارند، عبارت است از: توانایی استفراغ کردن کل محتوای شکم در مواقع خطر، جهت توانایی بیشتر برای پرواز سریع‌تر.
- آیا آن‌ها مشمئز‌کننده هستند؟ شاید. اما ارزش‌های جبران‌پذیر کرکس‌ها هم کم نیستند. آن‌ها به‌ندرت حیوانات دیگر را می‌کشند، احتمالا تک‌همسر هستند و با کمک هم از جوجه‌ها نگه‌داری می‌کنند و به صورت گروهی با هم‌خویان خود تغذیه و استحمام می‌کنند. از همه مهم‌تر، سهم بسیار حیاتی در زیست‌بوم دارند که به‌شدت دست‌کم گرفته می‌شود؛ یعنی پاک‌سازی و بازیافت سریع حیوانات مرده. طبق یک برآورد، میزان تاریخی مصرف گوشت کرکس‌های ساکن زیست‌بوم پارک سرنگتی یا آن‌هایی که در طول فصل مهاجرت سالانه رفت‌‌و‌آمد می‌کنند – یعنی زمانی که ۱/۳ میلیون کل یال‌دار ریش‌سفید بین کشور‌های کنیا و تانزانیا در حرکت‌اند – بیش از میزان مصرف کل پستان‌داران گوشت‌خوار پارک سرنگتی روی هم است. و این کار را با سرعت انجام می‌دهند. یک کرکس می‌تواند یک کیلو گوشت را در عرض یک دقیقه ببلعد. دسته‌ی قابل ملاحظه‌ای از آن‌ها می‌توانند تمام گوشت یک گورخر را – از بینی تا دم – در عرض ۳۰ دقیقه بخورند. اگر کرکس‌ها نبودند، اجساد متعفن مدت بیشتری می‌ماندند، جمعیت حشرات افزایش می‌یافت و بیماری‌ها – به انسان‌ها، دام‌ها و سایر حیوانات وحشی – سرایت می‌کردند.
- کاهش ناگهانی و شدید حیوانات مزبور در هند توجه زیادی به خود جلب کرد، زیرا عواقب آن حیرت‌انگیز بودند. هندوستان دارای یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های دام در جهان است، اما خود مردم هند گوشت گاو نمی‌خورند. با مسموم شدن میلیون‌ها کرکس، دام‌های مرده هم روی هم جمع شدند. جمعیت سگ‌ها هم – که از رقابت با کرکس‌ها جهت یافتن خوراک راحت شده بودند – در طول دوره‌ای ۱۱ ساله، از ۷ میلیون به ۲۹ میلیون جهش پیدا کرد. نتیجه این بود: اضافه شدن ۳۸/۵ میلیون نمونه گازگرفتگی سگ. تعداد موش‌ها زیاد شد. میزان مرگ‌ومیر بر اثر هاری به تقریبا ۵۰ هزار نمونه رسید و تلفات، مخارج درمان و حقوق‌های از‌دست‌رفته چیزی نزدیک به ۳۴ میلیارد دلار برای جامعه‌ی هند هزینه داشت. جامعه‌ی پارسی ساکن بمبئی هم تغییرات هشدار‌دهنده‌ی دیگری را اعلام کردند. طبق رسوم پارسی، اجساد ابتدا روی سکوی سنگی مرتفع قرار گرفته و «تدفین هوایی» می‌شوند – بدین ترتیب کرکس‌ها روح این اجساد را آزاد کرده و آن‌ها را راهی بهشت می‌کنند – اما از آن‌جایی که کرکسی نمانده تا از آن‌ها تغذیه کند، اجساد ماه‌ها دست‌نخورده باقی می‌مانند.
- پس از این‌که محققان ثابت کردند دیکلوفناک دلیل اصلی کاهش شدید جمعیت کرکس‌ها بوده، مصرف دام‌پزشکی این دارو در کشور‌های هند، پاکستان و نپال ممنوع شد. (البته هنوز به‌طور مخفیانه به دام‌ها داده می‌شود.) بنگلادش هم در سال ۲۰۱۰ به این نهضت پیوست و اواسط ماه ژوئن۲۰۱۵، ائتلافی از گروه‌های حافظ منابع طبیعی از کمیسیون اروپا درخواست کردند تا مصرف این دارو را برای حیوانات ممنوع کند. هنوز پاسخی در این مورد داده نشده است. این کمپین، همراه با طرح‌هایی مانند حفاظت در اسارت یا «رستوران‌های» کرکس، که گوشت مطمئن مزارع یا کشتارگاه‌ها را به پرندگان وحشی می‌خورانند، مفید بوده است. پس از ۹ سال، میزان کاهش کرکس‌های هندی پایین آمده و در پاره‌ای از مناطق شمارشان حتی رو به افزایش است. اما شمار آن سه گونه‌ای که از همه بیشتر آسیب دیدند، هنوز به‌مراتب کمتر از شمار میلیونی سابقشان است.
- تصویر یک کرکس روپل (Gyps rueppelli) در حال دریدن بافت نای یک کل یال‌دار
- عکاس چارلی همیلتون جیمز
نویسنده الیزابت رویت
